Είναι μεγάλη τιμή και χαρά για μένα να βρίσκομαι εδώ, μαζί σας, σε μια εκδήλωση τιμής για το παρελθόν που μας ενώνει. Πολύ περισσότερο, επειδή εκπροσωπώ τον ανώτατο θεσμό της Ελληνικής Δημοκρατίας, το Κοινοβούλιο, στον αντίστοιχο της Σουηδίας.
Της Σουηδίας, που έχει κερδίσει τον διεθνή σεβασμό.
Με τη διαχρονική ουδετερότητά της, στο βαθμό που αυτή εκφράζει την έμπρακτη άρνησή της να συμμετέχει σε στρατηγικές αντιθέσεων.
Με την πολυπολιτισμική διαμόρφωση της σύγχρονης σουηδικής κοινωνίας, που δεν χάνει την ιδιαίτερη ταυτότητά της.
Ακόμα, με το ότι ανέπτυξε ένα ξεχωριστό δικό της μοντέλο : ένα κράτος, πάντα πιστό στους δημοκρατικούς κανόνες, που υπηρετούσε και τις ανάγκες της κοινωνίας.
Είναι, άλλωστε, και η χώρα που φέτος γιορτάζει 100 χρόνια ψήφου των γυναικών.
Οι Έλληνες θεωρούμε πάντα τη Σουηδία μία ξεχωριστή φίλη χώρα. Και τιμούμε τους δεσμούς ανάμεσα στους λαούς μας.
Δεν ξεχνάμε την εποχή που μεγάλοι ηγέτες όπως ο Ούλοφ Πάλμε και ο Ανδρέας Παπανδρέου έδιναν μαζί το στίγμα μιας φιλειρηνικής πολιτικής, σε μια εποχή, όπου οι εστίες του πολέμου τραυμάτιζαν τον πλανήτη και κατέστρεφαν ολόκληρους λαούς.
Δεν ξεχνάμε τη συμπαράσταση των Σουηδών προς τους Έλληνες δημοκράτες, στον αγώνα ενάντια στη Χούντα των συνταγματαρχών.
Δεν ξεχνάμε την πολύτιμη παρουσία και βοήθεια του Σουηδικού Ερυθρού Σταυρού, όταν ο λαός μας υπέφερε στα χρόνια της ναζιστικής και φασιστικής Κατοχής, στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οι δεσμοί μας ενισχύθηκαν και από τους χιλιάδες Έλληνες μετανάστες που έζησαν και ζουν στη Σουηδία, ιδίως από το 1960 και μετά. Όλοι αυτοί απέκτησαν εδώ μια δεύτερη πατρίδα.
Αλλά και σήμερα, που πολλοί νέοι μας έρχονται στη Σουηδία για σπουδές. Όπως και αυτοί που έρχονται πάλι για εργασία, αφού εξαιτίας των μνημονίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, εκατοντάδες χιλιάδες νέοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα μας καταφεύγοντας σε άλλες χώρες.
Σήμερα, όμως, θα κάνουμε ένα πιο μακρινό ταξίδι στο χρόνο.
Το 1821, στην νότια άκρη των Βαλκανίων, οι Έλληνες επαναστάτησαν κατά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Μια αυθόρμητη και απρόβλεπτη Επανάσταση, που δεν ήταν ούτε υποκινούμενη ούτε ελεγχόμενη.
Μετά από αιώνες καταπίεσης, είχε έρθει η ώρα ο ελληνικός λαός να δώσει το δικό του ιστορικό στίγμα, μαχόμενος για την ελευθερία του.
Ενάντια και σε μια Αυτοκρατορία, που μέχρι τότε έδειχνε άτρωτη, αλλά και στην Ιερά Συμμαχία της Ευρώπης, που τους έλεγε “Ξυπόλητους Τρομοκράτες”.
Ο αγώνας των Ελλήνων γέννησε ένα διεθνές κίνημα συμπαράστασης, που αργότερα καθιερώθηκε να ονομάζουμε “Φιλελληνισμό”.
Οι βάσεις του φιλελληνισμού ήταν, κυρίως, το φιλελεύθερο πνεύμα της εποχής, ενισχυμένο από την κλασσική παιδεία και την απήχηση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού.
Όμως, το κύριο κίνητρο αυτής της συμπαράστασης δεν ήταν απλώς η συμπάθεια προς τους Έλληνες. Ήταν, πρώτ’ απ’ όλα, το ίδιο το αντικείμενο του αγώνα τους : η Ελευθερία. Η άρνηση υποταγής στην καταπίεση!
Η ελληνική Επανάσταση είχε αμέσως θερμή ανταπόκριση και στη μακρινή – τότε – Σουηδία. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό πόσα άρθρα γράφονταν στις σουηδικές εφημερίδες, από την αρχή ακόμα της Επανάστασης. Όπως επίσης, πόσα λογοτεχνικά και μουσικά έργα γράφτηκαν γι’ αυτήν από Σουηδούς δημιουργούς.
Ήδη από το 1821, υπήρχαν πρωτοβουλίες, που καλούσαν τους Σουηδούς να βοηθήσουν τους Έλληνες “με εθελοντές, χρήματα και τρόφιμα, ή, έστω, με προσευχές”, όπως έλεγαν.
Αργότερα, στα 1826-27, έγινε και μεγάλος εθνικός έρανος στη Σουηδία, για την ενίσχυση των Ελλήνων, με σημαντικό αποτέλεσμα.
Όμως, ήδη από τις αρχές του 1822, είχαν καταφέρει να φτάσουν στην Ελλάδα οι πρώτοι Σουηδοί εθελοντές :
Ο ταγματάρχης Άσλινγκ : έμεινε ουσιαστικά μέχρι το τέλος, προσφέροντας τις υπηρεσίες του κυρίως σε οχυρωματικά έργα, αλλά και σαν στρατιωτικός σύμβουλος του Έλληνα Υπουργού Πολέμου.
Ο υπολοχαγός Ώκεργέλμ : πολέμησε, τραυματίστηκε αρκετά σοβαρά σε μάχη στην Αθήνα, στην Ακρόπολη, τον Απρίλιο του 1823 και ύστερα επέστρεψε στη Σουηδία. (Αξίζει να ξέρουν οι Σουηδοί που επισκέπτονται την Ακρόπολη, ότι ένας συμπατριώτης τους πολέμησε δίπλα στους Έλληνες, και τραυματίστηκε εκεί, στη μάχη).
Αργότερα, αρχές του 1824, έφτασαν στην Ελλάδα και άλλοι Σουηδοί εθελοντές:
Ο υπολοχαγός Σας : Συμμετείχε στο τμήμα πυροβολικού που η Αγγλική Φιλελληνική Επιτροπή, σε συνεννόηση με τον Λόρδο Βύρωνα, συγκρότησε και τοποθέτησε στο Μεσολόγγι. Εκεί, δυστυχώς, λίγο μετά, ο Σας είχε άδικο τέλος.
Ξεχωριστή περίπτωση ήταν και ο Μύρμπεργ, που έμεινε στην Ελλάδα και μετά την απελευθέρωση, μέχρι το 1831. Με την παρουσία και τη δράση του στην Επανάσταση, με την ανιδιοτέλεια και τη γενναιότητά του, κέρδισε την αναγνώριση, τον έπαινο και τον απόλυτο σεβασμό τόσο των συμπολεμιστών του όσο και όλων των Ελλήνων που τον γνώρισαν.
Ανέφερα απλώς τους πιο γνωστούς.
Αξίζει, όμως, να πούμε ότι στο Μεσολόγγι, όπως και στο Ναύπλιο, την πρώτη ελληνική πρωτεύουσα, υπάρχουν ξεχωριστά μνημεία για τους Σουηδούς Φιλέλληνες.
Μαζί με αυτούς, τιμούμε και όλους τους χιλιάδες ανώνυμους Σουηδούς, που συμπαραστάθηκαν σε αυτόν τον αγώνα, με οποιονδήποτε τρόπο.
Όλα αυτά, όμως, δεν έχουν μόνο ιστορική σημασία.
Υπάρχει πάντα, εδώ, το κρίσιμο ερώτημα :
Τι ήταν αυτό που παρακινούσε ανθρώπους από τόσο μακρινές χώρες, όπως η Σουηδία, να συμπαρασταθούν στους Έλληνες ;
Να μην ξεχνάμε ότι οι αποστάσεις δεν ήταν τότε ίδιες με τις σημερινές. Ούτε οι ειδήσεις είχαν τη σημερινή ταχύτητα.
Τί ήταν αυτό που έκανε, τότε, τον κόσμο, στις σουηδικές πόλεις (Στοκχόλμη, Μάλμοε, Κάλμαρ, Καρλσκρούνα, Ούμεώ κλπ.) να προσφέρουν ενίσχυση στους Έλληνες εξεγερμένους μαχητές ;
Ακόμα περισσότερο : Τί έκανε κάποιους Σουηδούς να αφήσουν τη Σκανδιναβία και τη Βαλτική και να πάνε να πολεμήσουν – δηλαδή με κίνδυνο να σκοτωθούν – στον αγώνα των Ελλήνων ;
Γιατί έφτανε ένας Σουηδός να εγκαταλείψει το ασφαλές και μάλλον εύπορο περιβάλλον του, για να πάει να πολεμήσει σε έναν άγνωστο τόπο, αποφασισμένος να αντιμετωπίσει ακόμα και τον θάνατο ;
Ποια είναι η δύναμη που τους έσπρωχνε σε αυτό το μεγάλο βήμα στη ζωή τους;
Μα, είναι τα ιδανικά , η τρέλα της ελευθερίας !
Είναι η πίστη στη δύναμη του ανθρώπου απέναντι στις εξουσίες που θέλουν να εκμηδενίζουν την αξία του. Είναι η συνείδηση που εκφράζεται με την αλληλεγγύη στον καταπιεζόμενο, στον διωκόμενο, στον κατατρεγμένο. Είναι η συνείδηση που μεταφράζεται στην ατομική υποχρέωση να συμπαρασταθείς σε κάθε άνθρωπο που παλεύει για τη ζωή του και για την ελευθερία του.
Γιατί «η καρδιά του ανθρώπου, αυτός ο επαναστάτης αλήτης που όλοι φέρουμε μέσα μας, δεν δαμάζεται», όπως γράφει ο – και Έλληνας και Σουηδός συγγραφέας – Θοδωρής Καλλιφατίδης.
Όλα αυτά σημαίνουν, στην ουσία ένα πράγμα : Μια συνείδηση που σε υποχρεώνει να φανείς αντάξιος του εαυτού σου. Δηλαδή, αντάξιος του χρέους σου. Να υπάρξεις άξιος στο παροδικό πέρασμά σου σε αυτή τη ζωή.
Αυτός ο αγώνας λοιπόν, του ανθρώπου, δεν τελειώνει ποτέ ! Υπάρχει και σήμερα.
Υπάρχουν σήμερα χιλιάδες πρόσφυγες, θύματα των κυρίαρχων πολιτικών. Υπάρχουν οι λαοί που δοκιμάζονται από αυτές τις πολιτικές, σε έναν απίστευτο αγώνα επιβίωσης. Υπάρχει η Μέση Ανατολή, η Αφρική, η Λατινική Αμερική, η Νοτιοανατολική Ασία…
Υπάρχει το φάντασμα του ναζισμού και του φασισμού που, μέσα σε ένα σκηνικό παραλογισμών, δείχνει να αναβιώνει στην Ευρώπη.
Υπάρχουν απροκάλυπτα καταπιεστικά καθεστώτα, με πρακτικές που δεν θα έπρεπε να είναι ανεκτές σε έναν σύγχρονο -υποτίθεται πολιτισμένο- κόσμο, 200 χρόνια μετά την Ελληνική Επανάσταση.
Υπάρχει η Παλαιστίνη. Εκεί, ένας λαός υφίσταται τόσα όσα καμία συνείδηση δεν μπορεί να αποδέχεται ή να ανέχεται σήμερα.
Είμαι Ελληνίδα και είμαι πραγματικά πολύ υπερήφανη για αυτό. Είμαι όμως υπερήφανη που είμαι και Παλαιστίνια.
Δεν ήθελα να είμαι, απλώς, «Φιλο-παλαιστίνια». Διεκδίκησα την Παλαιστινιακή υπηκοότητα, για να βαδίζω πάντα στη ζωή μου καθοδηγούμενη από όσα είπα παραπάνω.
Για τους ίδιους λόγους που ένας Σουηδός πήγαινε στην Ελλάδα να πολεμήσει, το 1821.
Ακριβώς γιατί θέλω να ταυτίζομαι με κάθε άνθρωπο που αγωνίζεται για την ελευθερία του !
Γι’ αυτό και αισθάνομαι βαθιά την υποχρέωση να τιμώ πραγματικά τους Σουηδούς Φιλέλληνες.
Σε μένα δεν φτάνει να τους θυμάμαι. Τους ζηλεύω ! Όπως ζηλεύω και τους δικούς μας, τους Έλληνες ήρωες.
Γιατί όλα αυτά για τα οποία πολέμησαν, υπάρχουν και σήμερα. Και απαιτούν από εμάς να συνεχίσουμε.
Δεν αρκούν για αυτούς, μία απλή αναφορά, ένα άψυχο πορτραίτο ή μία βουβή και κρύα προτομή.
Πρέπει να αφουγκραστούμε το πάθος τους, να μοιραστούμε τα ιδανικά τους.
Η μεγαλύτερη τιμή γι’ αυτούς είναι η υπόσχεση – θα την πω με μια ή φράση στα Αρχαία Ελληνικά, που τραγουδούσαν οι νέοι στην αρχαία Σπάρτη :
«Άμμες δε γ’ εσόμεθα πολλώ κάρρονες». Εμείς θα σας ξεπεράσουμε, θα γίνουμε καλύτεροι από εσάς.
Κλείνοντας, καταθέτω τον σεβασμό μου προς το Σουηδικό Κοινοβούλιο και τον Σουηδικό λαό Και
Ελπίζω να ξαναβρεθούμε τιμώντας σύγχρονους ήρωες, αφού, δυστυχώς, αποδεικνύεται ότι και σήμερα χρειάζονται ήρωες !
Ειλικρινά, Σας ευχαριστώ που με ακούσατε.
Γεύμα παρατιθέμενο από την Πρώτη Αντιπρόεδρο του Riksdag, κα Åsa Lindestam προς τιμήν της κας Αντιπροέδρου του Ελληνικού Κοινοβουλίου και της Αντιπροσωπείας της
