Καλησπέρα Σας
Κατ’ αρχήν, θέλω, ειλικρινά, να σας ευχαριστήσω για την πραγματικά τιμητική για μένα πρόσκληση και για την ευκαιρία που μου δίνετε να είμαι σήμερα εδώ, μαζί σας.
Ελπίζω ότι θα με συγχωρήσετε που – αν και βρισκόμαστε ουσιαστικά σε προεκλογική περίοδο – θα επιλέξω συνειδητά να μην εκμεταλλευθώ την παρουσία μου εδώ με βάση την πολιτική και κομματική μου ιδιότητα. Θα μιλήσω, λοιπόν, μόνο για το θέμα ‘Γυναίκα’.
Ο τίτλος της παρέμβασής μου – όπως προφανώς γνωρίζετε – είναι ένας στίχος από το ποίημα του Νίκου Καββαδία με τίτλο ΄Γυναίκα΄, από την τελευταία του συλλογή, του 1975, το ΄Τραβέρσο’.
Ποίημα που δεν το γνωρίζουν μόνο σε όσοι ή όσες βρίσκουν καταφύγιο (και) στην ποίηση. Έχει γίνει πια πασίγνωστο, χάρη στη μελοποίηση του Θάνου Μικρούτσικου.
Είναι το ποίημα που αρχίζει με τον περίφημο στίχο ‘Χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία’. Αντιγράφω από τα λόγια του συνθέτη :
«Τι νομίζετε ; Ότι είναι μία ωραία εικόνα; Καθόλου! Επιλέγει το πιο ανθεκτικό ζώο στον πλανήτη και μας καλεί να το δαμάσουμε και να χορέψουμε πάνω στο φτερό του. Δηλαδή, να κατακτήσουμε το αδύνατο !»
Είναι φανερό ότι μία τέτοια πρόσκληση / πρόκληση έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία για εμάς τις γυναίκες.
Γιατί, πράγματι, εμείς έχουμε την ανάγκη να δαμάσουμε πολύ περισσότερα πράγματα στην πορεία της ζωής μας.
Όπως έχουμε και την ανάγκη να αναζητήσουμε δύσκολες ισορροπίες για να υπάρξουμε. Για να υπάρξουμε με δύναμη και αξιοπρέπεια, για να προσπαθήσουμε να φτάσουμε εκεί που θέλουμε.
Αυτό ακριβώς δείχνει και ο συγκεκριμένος στίχος, το ‘Αλλού σε λέγανε Γιουδήθ , εδώ Μαρία’.
Στίχος, που για μένα σηματοδοτεί την προσωπική μοίρα κάθε γυναίκας : Πού την οδήγησε η ζωή ! Η ζωή, που, για τις περισσότερες, δεν είναι καθόλου εύκολη.
Μιλάμε, λοιπόν, για τη “Γυναίκα του χθες, του σήμερα, του αύριο”.
Ποιες ήταν οι Γυναίκες του Χθες ; Οι μητέρες μας , οι γιαγιάδες μας... Γυναίκες που έζησαν σε άλλες συνθήκες, προσπαθώντας να δώσουν τον δικό τους αγώνα για τη ζωή , άλλες αναζητώντας τη χαρά στη ζωή τους και άλλες παραιτημένες από νωρίς. Παραδομένες χωρίς ελπίδα, σε μια μοίρα που δεν θα είχε χαρές – εκτός ίσως μόνο από τα παιδιά τους.
Ποιες θα είναι οι Γυναίκες του αύριο ; Θα ζήσουν κι αυτές σε άλλες συνθήκες – ελπίζουμε, βέβαια, καλύτερες. Ευχόμαστε να έχουν περισσότερες ευκαιρίες και δυνατότητες να παλέψουν για μια καλύτερη ζωή. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα χρειαστεί να δώσουν κι αυτές τον δικό τους αγώνα.
Και ανάμεσα , είμαστε εμείς , οι γυναίκες του σήμερα.
Η καθεμιά από εμάς, όμως, έχει το δικό της ‘χθες’, το δικό της ‘σήμερα’ και το δικό της ‘αύριο’.
Εδώ , θα μου επιτρέψετε μια μικρή αυτο-αναφορική παρένθεση , για το δικό μου χθες.
Ξεκίνησα μικρό κοριτσάκι στα Τρίκαλα. Είχα μία κανονική παιδική ζωή μέχρι τα 13-14 χρόνια μου, που άρχισα να ασχολούμαι με τον αθλητισμό. Δεν ήταν κάτι το συνηθισμένο εκείνα τα χρόνια – ούτε ιδιαίτερα αποδεκτό για τα κορίτσια.
Συνέχισα αυτή την πορεία , γιατί δεν είχα ποτέ αντίδραση από τους γονείς μου. Και τους είμαι, βέβαια, απόλυτα ευγνώμων γι’ αυτό ! Ακριβώς γιατί αργότερα συνειδητοποίησα πως το εύκολο – και για τη μητέρα μου και για τον πατέρα μου – θα ήταν να μου πουν «τι θες να ασχολείσαι με αυτά και χάνεις τις ώρες σου στο στάδιο ; Δεν είναι αυτά για κορίτσια!».
Από την άλλη, η εμπειρία μου μέσα στον αθλητισμού, πιστεύω ότι καθόρισε τη ζωή μου. Όχι για το λόγο που μπορεί να σας έρχεται στο μυαλό… Όχι επειδή εκεί είχα τελικά μια επιτυχημένη πορεία…
Μέσα στον αθλητισμό έμαθα ότι για να φτάσεις στην επιτυχία, για να φτάσεις στις νίκες, πρέπει προηγουμένως να έχεις αντέξει πολύ περισσότερες ήττες. >
Να μην απογοητεύεσαι, να συνεχίσεις να προσπαθείς, χωρίς υποχωρήσεις – και όσο αντέχεις , ίσως, μάλιστα, κάποιες φορές, και παραπάνω από αυτό.
Κλείνω την παρένθεση λέγοντας ότι αυτό ήταν το μεγάλο δίδαγμα που πήρα από τον αθλητισμό. Στην ουσία είναι ένα προσωπικό βίωμα που έγινε κανόνας για μένα. Αυτό, λοιπόν, καθόρισε και την υπόλοιπη ζωή μου. Και την καθορίζει μέχρι σήμερα.
Πιστεύω ότι αυτό είναι πολύ σημαντικό για τον αγώνα κάθε ανθρώπου – αλλά, ιδίως, κάθε γυναίκας. Ακριβώς γιατί για εμάς είναι πιο δύσκολα τα πράγματα!
Ας μην ξεχνάμε ότι μεγαλώνουμε σε ένα περιβάλλον που συνήθως μας υποβάλλει – εάν δεν μας επιβάλλει – μια νοοτροπία “υποταγής”.
Και νομίζω πως όσες βρισκόμαστε σήμερα εδώ, έχουμε πλήρη συναίσθηση ότι η υπέρβαση αυτών των προτύπων δεν είναι καθόλου δεδομένη και οπωσδήποτε δεν είναι και εύκολη!
Δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό να θίξω και μία άλλη πτυχή σε αυτό το θέμα :
Πέρασε μία εποχή που το κίνημα της ισότητας , είχε σαν βασικό πρόταγμα το ότι η γυναίκα είναι εξίσου ικανή με τον άνδρα και μπορεί να κάνει πράγματα το ίδιο καλά – ή και καλύτερα από αυτόν.
Για να είμαι πιο ακριβής, αυτό δεν ανήκει απολύτως στο παρελθόν. Επιβιώνει και υπάρχει και σήμερα, σαν μια στρεβλή αντίληψη.
Η ταυτότητα της γυναίκας ασφαλώς και δεν είναι – και δεν μπορεί να είναι – η απομίμηση του ανδρικού κώδίκα. Και δυστυχώς, ακόμα και μετά από τόσα χρόνια γυναικείου κινήματος, φαίνεται ότι ακόμα δεν έχει κατακτηθεί μια ισορροπία αλλά ούτε και μια σαφής και διακριτή ταυτότητα.
Να εξηγήσω τι εννοώ όταν μιλάω για στρεβλή αντίληψη.
Ας πάρουμε παραδείγματα επιτυχημένων γυναικών στην πολιτική. Αν μιλάμε για την Γκόλντα Μεΐρ ή την Μάργκαρετ Θάτσερ, π.χ. (υπάρχουν και πολλά ακόμα άλλα παραδείγματα) , που καταλήγουμε ; Σε μία παρεξήγηση !
Απλώς κατάφεραν να κυβερνήσουν “σαν να ήταν άνδρες”. Και μπορεί να πει κανείς και καλύτερα από άνδρα, αν εννοεί -στην ουσία- ότι μπορούσαν να γίνουν και χειρότερες. Αυτό εννοούσα στρέβλωση.
Είμαι βέβαιη ότι όλοι έχουμε ανάλογες εμπειρίες, σε μικρότερη κλίμακα, από τη συμπεριφορά γυναικών σε διευθυντικές θέσεις, είτε στον δημόσιο είτε στον ιδιωτικό τομέα, που λειτουργούν με τέτοιο τρόπο.
Η συγκρότηση, λοιπόν της γυναικείας προσωπικότητας που θέλει να βάλει στο περιθώριο την προσωπική ευαισθησία, όχι μόνο αντιγράφει και αναπαράγει τα πατερναλιστικά και πατριαρχικά πρότυπα, αλλά μπορεί να τα υπηρετήσει ακόμα και με πιο στυγνό τρόπο απ’ ότι ένας άνδρας – ή τουλάχιστον το ίδιο όπως και αυτός.
Αυτό σημαίνει ότι στο δρόμο έχει χαθεί η ουσία των πραγμάτων. Γιατί η ουσία της γυναικείας υπόστασης είναι η ευαισθησία. Χωρίς να σημαίνει, βέβαια, ότι έχουμε μονοπώλιο σ΄ αυτήν.
Εδώ, η κυρίαρχη κοινωνική αντίληψη έχει καταφέρει να υποβάλει – ή να επιβάλει – μία ακόμα στρέβλωση : ότι δήθεν ευαισθησία σημαίνει και αδυναμία !
Και βέβαια, δεν είναι καθόλου έτσι !
Η γυναίκα πρέπει να προασπίζει την ευαισθησία της. Αυτό δεν σημαίνει ότι αποδέχεται πως είναι αδύναμη… Ίσα-ίσα!
Έχει απλώς και την αντίστοιχη υποχρέωση να αποδεικνύει τη δύναμή της. Αν ήθελα να τα πω με άλλα λόγια, με βάση τη δική μου εμπειρία ζωής, πρέπει όσο διαφυλάσσει την ευαισθησία της άλλο τόσο να προασπίζεται ανυποχώρητα και την αξιοπρέπειά της.
Και δυστυχώς, αυτό θα χρειαστεί να το κάνει πολλές, πάρα πολλές, φορές στη ζωή της. Πρέπει να αντισταθεί και να αντικρούσει τόσο συχνές, άμεσες ή έμμεσες, παρενοχλήσεις, υποτιμήσεις, ακόμα και άμεση ή έμμεση βία – και ψυχολογική αλλά και σωματική.
Δυστυχώς τόσες φορές το βλέπουμε γύρω μας, στην κοινωνική πραγματικότητα , και μάλιστα σε έκταση αλλά και με ένταση.
Μιλάμε για αδικοχαμένες ζωές. Και κυριολεκτικά και μεταφορικά.
Άδικα χάνεται μια ζωή που ζει μια γυναίκα καταδικασμένη σε βασανιστική συμβίωση, από την οποία δεν έχει τη δυνατότητα διαφυγής, για χίλιους δυο λόγους, που λειτουργούν σωρευτικά.
Χωρίς κοινωνικές δομές στήριξης, με τον κοινωνικό περίγυρο, τις περισσότερες φορές, τουλάχιστον αδιάφορο – πολύ συχνά, ακόμα και με τη δική της οικογένεια να την προτρέπει να υπομένει ως θύμα μια ολόκληρη ζωή.
Υπάρχουν, βέβαια, και οι τόσο ανησυχητικά παρούσες και απαράδεκτα συχνές δολοφονίες γυναικών.
Για να μη χάνουμε τον προσανατολισμό μας και για να μην αποκοιμίζουμε τη συνείδησή μας, αξίζει, πιστεύω, να αφιερώνουμε λίγα μοναχικά δευτερόλεπτα σιγής κάθε μέρα, για να στοχαστούμε τη βαρβαρότητα και τον ακραίο παραλογισμό που επεφύλασσε η μοίρα σε γυναίκες και κορίτσια, σαν την Ελένη Τοπαλούδη στη Ρόδο ή τη Γαρυφαλιά στη Φολέγανδρο.
Αυτά τα κορίτσια λοιπόν δεν θα έχουν Αύριο. Δεν πρόλαβαν να γίνουν οι γυναίκες του αύριο.
Για να μη μιλήσουμε και για τη 12χρονη από τον Κολωνό που θα έχει αύριο – μπορεί να μην έχασε τη ζωή της αλλά πάρα πολύ δύσκολα θα μπορέσει να την ανακτήσει.!
Έχουμε όλες και όλοι μαζί, λοιπόν, ένα επιτακτικό χρέος: Να αλλάξουμε αυτήν την απαίσια πραγματικότητα !
Και για να επανέλθω και στα προηγούμενα , πιστεύω ότι Αν αξίζει να περάσουμε ένα μήνυμα στις γυναίκες του αύριο, στις επόμενες γενιές κοριτσιών, είναι ακριβώς αυτό :
Υπερασπισθείτε, πάντα και κάθε στιγμή, και την ευαισθησία σας και την αξιοπρέπειά σας!
Αυτός είναι ο μόνος υγιής τρόπος να κατακτήσουν τη θέση που τους αξίζει, να προσπαθήσουν να ζήσουν τη ζωή που τους αξίζει.
Σας Ευχαριστώ πολύ !
Εκδήλωση Διοικ. Πρωτοδ. Αθηνών
«Η Γυναίκα του Χθες του Σήμερα και του Αύριο»
