Ποιος είναι εκείνος ο Λαός που λέει πάντα «ΟΧΙ»
«Ποιος είναι κείνος ο λαός, που με καρδιά τσελίκι
πολέμαγε για λεφτεριά και πέθαινε για νίκη
μα τούχωναν μπαμπέσικα, τη μαχαιριά στην πλάτη
του ξένου η αρπάχτρα κάκητα, του ντόπιου η δόλια απάτη;»
Κώστας Βάρναλης , « Το ΟΧΙ του Λαού»
Η 28η Οκτωβρίου 1940 είναι η ημέρα που ο Λαός της Πατρίδας κατήργησε πρακτικά την 4η Αυγούστου 1936 , παίρνοντας τις εξελίξεις στα χέρια του , συντρίβοντας μια αυτοκρατορία .
Ο Ελληνικός Λαός είδε τον Πόλεμο στη σιδερόφρακτη φασιστική υπερδύναμη ως μέσο να ξεπεράσει την τετράχρονη καταστολή της μεταξικής δικτατορίας.
Το «ΟΧΙ» είναι το σύνθημα των αυθόρμητων λαϊκών διαδηλώσεων που ξέσπασαν, 80 χρόνια πριν, μετά την ιταλική εισβολή.
Ο πόλεμος βρήκε την Ελλάδα με ελλιπή υλικοτεχνική στρατιωτική υποδομή, με πρωτόγονη αεροπορία, χωρίς κατάλληλο πυροβολικό και χωρίς τεθωρακισμένα. Με πανάκριβη οχύρωση στην ελληνοβουλγαρική μεθόριο και όχι στην Ελληνοαλβανική που ξέσπασε ο πόλεμος. Με ανώμαλο πολιτικό περιβάλλον και σχέσεις ανηλεούς ανταγωνισμού ανάμεσα στα πρόσωπα της στρατιωτικής ιεραρχίας.
Ο πρωταγωνιστής του έπους της Αλβανίας είναι ο πεινασμένος και κρυόπληκτος Έλληνας φαντάρος, που ανέπτυξε πρωτοβουλία και απίστευτο ηρωισμό απέναντι σε ένα απόλυτα αξιόμαχο αντίπαλο. Στο ορεινό περιβάλλον, που απαγόρευε την εμπλοκή μεγάλων μονάδων και σχηματισμών, η επικράτηση της ελληνικής ομάδας πεζικού, της διμοιρίας , του λόχου απέναντι στους αντίστοιχους ιταλικούς, έφεραν τεράστια προβλήματα τη στήριξη των μεγάλων στρατιωτικών μονάδων του εχθρού και ώθησαν τους ελληνικούς υπερκερωτικούς και αντεπιθετικούς ελιγμούς.
Ο Ελληνικός Στρατός της εποχής έχει χαρακτηρισθεί ως το “απόσπασμα της κοινωνίας στο μέτωπο” αφού τα Ελληνικά Συντάγματα αποτελούνταν κυρίως από συντοπίτες και μακρινούς συγγενείς ενώ οι μικρές μονάδες είχαν επικεφαλής τους γραμματιζούμενους της κοινωνίας έφεδρους αξιωματικούς. Τους δασκάλους, γεωπόνους, δικηγόρους, καθηγητές που έστησαν στα πόδια της την ελληνική κοινωνία ηθικά και πολιτιστικά στα πολύ δύσκολα χρόνια από το 1922 ως το 1940. Η κοινωνία των μετόπισθεν ήξερε ότι οι άντρες που πολεμούσαν ήταν σε καλά χέρια, με τους δικούς τους. Η κοινωνία των πρόσω ήξερε ότι πίσω υπήρχε μια κατσίκα και μία κότα, τουλάχιστο, και ότι οι γονείς , η οικογένεια, ήταν με τους γονείς και την οικογένεια του συμπολεμιστή συντρόφου.
Οι παππούδες μας πολέμησαν και με τα στοιχεία της φύσης. Περισσότερες απώλειες είχαμε από κρυοπαγήματα παρά από σφαίρες και βόμβες. Και οι ανάπηροι της Αλβανίας θα είναι εκείνοι που θα συγκροτήσουν το μεγάλο αναπηρικό κίνημα, επί Κατοχής και μετά τον εμφύλιο, ένα κίνημα διεκδικητικό όπου οι τραυματίες του πολέμου ζητούσαν το μερίδιο στη ζωή.
Η πολεμική προσπάθεια του Ελληνικού Λαού ενέπνευσε τη λαϊκή και λόγια τέχνη. Από το Σακελλάριο έως το Μπαγιαντέρα, από τον Ευγένιο Σπαθάρη έως την Άννα Καλουτά, από τη Βέμπο , μέχρι τον Παπασιδέρη και τον Τούντα.
Στη μαγιά αυτής της μεγάλης λαϊκής προσπάθειας βρήκε έδαφος και θέριεψε το κίνημα της Εθνικής Αντίστασης του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ.
Από πλευράς στρατιωτικής ιστορίας υπάρχουν ακόμα ανεξήγητα και σκοτεινά σημεία στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο, όπως το φρενάρισμα της προχώρησης έξω από τον Αυλώνα και το Τεπελένι.
Από κοντά και άλλη μια συστημική χρεωκοπία, οι στρατιωτικοί ηγήτορες της πολεμικής προσπάθειας κατέληξαν οι Κουίσλιγκς των κατακτητών. Η φουστανέλα και το τσαρούχι των βαλκανικών πολέμων και του ‘40 κατέληξαν να γίνουν το μισητό σύμβολο των γερμανοτσολιάδων.
Το γεγονός είναι ότι μέχρι την 28η Οκτωβρίου 1940 τίποτα δεν είχε σταθεί εμπόδιο στις στρατιές του «Χαλύβδινου Συμφώνου» Χίτλερ – Μουσολίνι. Η Τσεχοσλοβακία με τις σπουδαίες βιομηχανίες είχε διαλυθεί. Η άλλοτε κραταιά Πολωνία. Η αποικιακή υπερδύναμη Γαλλία, το Βέλγιο , η Ολλανδία, η Ουκρανία, η Νορβηγία, η Δανία, η Εσθονία, η Λετονία. Δίπλα στο Χαλύβδινο Σύμφωνο στέκανε σύμμαχοι δικτατορικά καθεστώτα, η Ουγγαρία του Χόρτι, η Ρουμανία του Αντωνέσκου η Βουλγαρία του Βόριδος, κ.λπ. Οι ΗΠΑ ήταν ουδέτερες. Η Μ. Βρετανία παρά λίγο να χάσει το 80% του στρατεύματός της το Μάη του 1940 στη Δουνκέρκη.
Ακόμα και το καλοκαίρι του 1940 οι ιταλικές δυνάμεις παρά λίγο να φτάσουν μέχρι την Αίγυπτο.
Η Ελληνική νίκη στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο ήταν η πρώτη ενάντια στο στις παντοδύναμες ως τότε δυνάμεις μιας μαύρης διεθνούς.
Στις 28 Οκτωβρίου 1940 τις δυνάμεις του Άξονα πολεμούσαν δύο κράτη στη γη. Η Μεγάλη Βρετανία και η μικρή Ελλάδα. Η πρώτη με τη βοήθεια της Αμερικής. Η δεύτερη χωρίς τη βοήθεια ούτε της Αμερικής, ούτε της Αγγλίας.
Η νίκη των ξυπόλητων βλαχοποιμένων, καροτσαρέων, ξωμάχων και εργατών ήταν η μοναδική ακτίνα φωτός στο έρεβος και την απόγνωση ενός ολόκληρου κόσμου.
Και είχε παγκόσμιο αντίκτυπο. Ο αγγλοσαξωνικός κόσμος θα γεμίσει με φιλελληνικές αντιφασιστικές γελοιογραφίες. Το περιοδικό “LIFE” θα κυκλοφορήσει με εξώφυλλο έναν τσολιά να σαλπίζει . Στον “Πολίτη Κέην” του Όρσον Ουέλες, θα δούμε να τυπώνεται, ως ορόσημο της εποχής, αμερικάνικη εφημερίδα που αναγγέλλει την κατάληψη της Κορυτσάς από τις ελληνικές δυνάμεις.
Ο εορτασμός της 28ης Οκτωβρίου ξεκίνησε μέσα στην Κατοχή . Από τους πεινασμένους μα ψυχωμένους Έλληνες , με λαϊκές κινητοποιήσεις , φοιτητικές καταλήψεις και στεφάνωμα του Αγνώστου Στρατιώτη στις 28 Οκτωβρίου 1941 που αιφνιδίασαν τους κατακτητές .
Στις 28 Οκτωβρίου 1942, για πρώτη και τελευταία ίσως φορά, η ημέρα τιμήθηκε με ομιλίες και συγκεντρώσεις σε σχολεία, υπηρεσίες, χώρους δουλειάς, αλλά και μαχητικές συγκεντρώσεις στους δρόμους της Αθήνας, με πρωτοβουλία του ΕΑΜ.
Η συμβολική υπόμνηση του έπους της Αλβανίας και η σύνδεση του με τους αντιφασιστικούς αγώνες, γινόταν πια μέσω των αναπήρων του αλβανικού μετώπου που αποτελούσαν τιμητική εμπροσθοφυλακή στο συλλαλητήριο που κατέληξε πάλι στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη.
Ακολούθησαν συμπλοκές με Ιταλούς καραμπινιέρους και αστυνομικούς, συλλήψεις και κυνηγητό σε όλους τους κεντρικούς δρόμους. Η Αντίσταση περνούσε πια σε άλλες διαστάσεις και μάλιστα ένα μήνα μετά οι κατοχικές δυνάμεις δέχτηκαν ένα αποφασιστικό στρατιωτικό πλήγμα με την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου.
Στις 28 Οκτωβρίου 1943 επαναλήφθηκε το ίδιο σκηνικό, αλλά πια ο αντίπαλος ήταν οι Γερμανοί, η φασιστική Ιταλία είχε συνθηκολογήσει 15 ημέρες πριν. Ο αντίπαλος ήταν οι ανελέητες ναζιστικές δυνάμεις, που επιχειρούσαν από τον Ιούνη του 1943 και μετά με αιμοσταγείς επιχειρήσεις τρομοκρατίας να καταπνίξουν την Αντίσταση στην Ήπειρο, στη Θεσσαλία και την Πελοπόννησο με τις ορεινές μεραρχίες τους. Συμπλοκές και συλλήψεις σημειώθηκαν στο κέντρο της Αθήνας.
Την επέτειο του 1944, λίγες μέρες μετά την Απελευθέρωση, ένα τεράστιο πλήθος από τις αντιστασιακές οργανώσεις της Αθήνας φωνάζοντας το μαγικό σύνθημα της «Λαοκρατίας» καταβρόχθισε τον ενωτικό «εθνικό» εορτασμό της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας και των Βρετανών πραιτοριανών της με αίτημα «Να τιμωρηθούν οι δοσίλογοι».
Την πάλη ενάντια στο Ναζισμό και το Φασισμό η Ελλάδα την πλήρωσε πολύ ακριβά. Δεν ήταν η πρώτη φορά που η Ελλάδα καταστράφηκε , αφού η ιστορία της είναι μια ιστορία θυσιών και καταστροφών. Η Ελλάδα , γέφυρα μέσα σε τρεις Ηπείρους για χιλιάδες χρόνια έβλεπε όλους τους πολέμους να ξεσπούν επάνω της και να τους πληρώνει με μεγάλες θυσίες. Αυτή τη φορά η καταστροφή ήταν τεράστια. Δεν καταστράφηκαν λίγες πόλεις ή μερικές μόνο περιοχές της Χώρας, όπως στους άλλους πολέμους. Καταστράφηκε όλη η χώρα απ΄άκρη σ΄άκρη. Οι κατακτητές έκαψαν πόλεις και χωριά. Ο λαός μας πνίγηκε στο αίμα. Ορφάνεψε. Κυνηγήθηκε ο πληθυσμός, διώχτηκε από το σπίτι του και προσφύγεψε με τέτοιο τρόπο που άλλαξε σημαντικά η μορφή και η κοινωνιολογία του τόπου μας. Για χάρη του αγώνα θυσιάστηκαν το σύνολο σχεδόν των υποδομών της χώρας, ολόκληρος ο μόχθος 120 ετών ιστορίας ως ελεύθερο κράτος.
Όλη η Ελλάδα έγινε ένα ολοκαύτωμα.
Την μεγάλη αυτή ημέρα δεν τη χαρίζουμε σε κανένα.
Την τιμάμε και την γιορτάζουμε τα μεγάλα “ΟΧΙ” που πρέπει να πούμε σήμερα.
Σήμερα λέμε όχι στην ολιγαρχία δίχως σύνορα που έχει στόχο ο Λαός μας να ξαναπεινάσει και να ξαναπροσφυγέψει στον τόπο του.
Λέμε όχι στη σιδερένια εφεδρεία της ολιγαρχίας , που με τις φασιστικές κραυγές της συνεχίζει να προσβάλει τον τόπο που μάτωσε από το φασισμό. Στη φυλακή μπήκαν οι χρυσαυγίτες. Όχι ο φασισμός. Οι μπράβοι του συστήματος ακονίζουν τα μαχαίρια τους στο σκοτάδι, έτοιμοι να επιτεθούν σε όσους αγωνίζονται για το μεγάλο «ΟΧΙ» .
Του Σαράντου Θεοδωρόπουλου
Δικηγόρου, μέλους Κεντρικής Επιτροπής MέΡΑ25
_____
Ευχαριστώ Σύντροφε,
Σοφία Σακοράφα.
