Ήδη από την εισαγωγή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης, καταλαβαίνουμε ότι κάτι δεν πάει καλά… Διαβάζω:
“Το φαινόμενο της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών αποτελεί μια σύγχρονη μάστιγα και ταυτόχρονα μια πρόκληση ως προς την καταπολέμησή του από τις κοινωνίες.”
Το να μιλάμε για “σύγχρονη μάστιγα”, δείχνει εξαρχής ότι προσεγγίζουμε το θέμα με ελαφρότητα. Οι σύγχρονες κοινωνίες διαφέρουν από τις παλιότερες όχι τόσο στην αύξηση των κρουσμάτων όσο στην αύξηση όσων καταγγέλλονται και αποκαλύπτονται.
Οι συντάκτες παρουσιάζουν την καταπολέμηση αυτού του “φαινομένου”, σαν “πρόκληση” για τις κοινωνίες. Όμως : Η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών δεν είναι απλά ένα “φαινόμενο”. Είναι ένα σοβαρό και σκληρό κοινωνικό πρόβλημα. Και η καταπολέμησή του δεν είναι απλά “πρόκληση”, αλλά απαρέγκλιτη “υποχρέωση”! Επίσης, αυτή δεν απόκειται γενικώς και αορίστως στις “κοινωνίες”. Απαιτεί επισταμένη και οργανωμένη ενεργοποίηση του πολιτικού συστήματος.
Αν ξεκινάμε με προσεγγίσεις που αντιστοιχούν σε σχολικές εκθέσεις ιδεών, δεν ξεκινάμε σωστά !
Και, πολύ φοβάμαι ότι αυτοί οι εύκολοι βερμπαλισμοί δεν είναι ούτε τυχαίοι ούτε αθώοι !
Εδώ έχουμε ένα υλικό που εστιάζει περισσότερο στην παρουσίαση, στην επίφαση, και πολύ λιγότερο στην ουσία.
Γιατί, για την αντιμετώπιση του προβλήματος, πρέπει να αναδείξουμε τα ουσιαστικά αναγκαία μέτρα. Και τα αναγκαία μέτρα απαιτούν και πόρους από την Πολιτεία.
Ένα παράδειγμα :
Η συγκρότηση στοιχειωδών υποδομών προϋποθέτει τη σύσταση πολλών οργανικών θέσεων εξειδικευμένου προσωπικού σε Παιδικούς Σταθμούς, Νηπιαγωγεία, Δημοτικά, Γυμνάσια και Λύκεια, σε δημοτικά και κοινοτικά διαμερίσματα, σε αθλητικά κέντρα, κατασκηνώσεις, ακόμα και στις προσφυγικές δομές. Ένα αναγκαίο δίκτυο παρακολούθησης και στήριξης που, με όπλο την κατάκτηση της εμπιστοσύνης, θα μπορέσει να σπάσει τη σιωπή και τη συγκάλυψη.
Επίσης : Πόροι για τη σύσταση και λειτουργία των αναγκαίων Κέντρων φιλοξενίας και περίθαλψης αυτών των παιδιών, όποτε είναι αναγκαίο. Πόροι, επίσης, και για την απαραίτητη σχετική επιστημονική και πανεπιστημιακή έρευνα.
Σε αυτό το Εθνικό Σχέδιο Δράσης, δεν βρήκαμε πουθενά συγκεκριμένα στοιχεία, σχετικά με προσωπικό και πόρους.
Είναι φανερό ότι χρειάστηκε ιδιαίτερη προσπάθεια και προσοχή από τους συντάκτες, για να αποφύγουν την απαγορευμένη λέξη : Υποστελέχωση!
Πουθενά λόγος για ανάγκη προσλήψεων, πουθενά λόγος για αναγκαίους πόρους !
Τελικά το όλο Σχέδιο φαίνεται να περιορίζεται μόνο σε Σεμινάρια, όπου το υπάρχον προσωπικό των υποστελεχωμένων υπηρεσιών, σε σχολεία, δήμους και δομές, θα εκπαιδευθεί για να ασκεί, παράλληλα με όλα τα άλλα, και τα πρόσθετα καθήκοντα που προβλέπει αυτό το Εθνικό Σχέδιο.
Κανείς δεν μπορεί να διαφωνήσει με τους Στρατηγικούς Στόχους του Σχεδίου. Όσο, όμως, δεν συγκεκριμενοποιείται η ευθύνη και οι υποχρεώσεις της Πολιτείας, δηλ. των Κυβερνήσεων, απλώς προσθέτουμε ένα ακόμα Ευχολόγιο στις ευκολίες και τις ανεπάρκειες του πολιτικού συστήματος.
Επιτέλους ! Δεν μπορεί να είναι όλα επικοινωνιακή διαχείριση. Το κακό έχει παραγίνει με την χρόνια τακτική της επιτηδευμένης καλλιέργειας εντυπώσεων για την κοινωνία των θεατών.
Αυτό το Σχέδιο είναι ένα μνημείο ασάφειας και γενικολογιών, ένα ακραίο παράδειγμα προς αποφυγή. Αναφέρω, χαρακτηριστικά, στην Ενότητα Β, το κεφάλαιο “Οι Βασικές Αρχές του Εθνικού Σχεδίου Δράσης”.
Ένα συνολικά προβληματικό κείμενο, προϊόν συρραφών και άσκοπων επαναλήψεων, χωρίς σαφή και οργανωμένη στοχοθεσία.
Οι 11 Πολιτικές και τα Μέτρα τους επαναλαμβάνονται σε διάφορες Ενότητες. Στην Ενότητα Δ, αναφέρεται συνοπτικά ο τίτλος κάθε προτεινόμενου Μέτρου με το χρονοδιάγραμμά του. Στην Ενότητα Ε, ακολουθεί ανάλυση για το κάθε Μέτρο ξεχωριστά, χωρίς -όμως- καμία αναφορά σε χρονοδιάγραμμα.
Κάπως έτσι, ο όγκος του Σχεδίου ξεπερνά τις 100 σελίδες, χωρίς αντίστοιχο και ανάλογο ουσιαστικό περιεχόμενo
Θα σταθώ στο σημείο που λέγεται “Πολιτική 6: Εθνική εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών”. Το ελληνικό κυβερνητικό προηγούμενο μας φοβίζει : Νέο πεδίο δόξης λαμπρό – φοβόμαστε μία νέα Λίστα Πέτσα.
Αντίστοιχα, το ασαφές πλαίσιο στην “Πολιτική 11: Συστράτευση ιδιωτικού και δημόσιου, κυβερνητικού και μη κυβερνητικού τομέα”, με δεδομένη την ανάπτυξη κρατικοδίαιτων επιχειρήσεων, ενέχει κινδύνους προβληματικής διαπλοκής και για φαινόμενα τύπου Πάτση.
Σε κανονικές συνθήκες μπορεί και να ήταν ευπρόσδεκτη η συμβολή του ιδιωτικού τομέα στην εξασφάλιση σχετικών υποτροφιών και ερευνητικών προγραμμάτων. Αλλά με το πολιτικό και ποινικό μητρώο της σημερινής ελληνικής Κυβέρνησης αυτά είναι πράγματα επικίνδυνα.
Η συντριπτική πλειοψηφία των Μέτρων του Σχεδίου αναφέρεται ότι ξεκίνησαν το 2022 ή και το 2021. Τέσσερα Μέτρα από το 2020. Για αυτά τα 4, τουλάχιστον, μπορεί κάποιος να μας ενημερώσει υπεύθυνα για την προόδό τους ;
Το ίδιο και για τα Εννέα Μέτρα, που το Σχέδιο λέει πως ολοκληρώνονται το 2022, δηλαδή σε δύο το πολύ μήνες. Μήπως κάποια από αυτά τα 9 έχουν ήδη ολοκληρωθεί ;
Ας δούμε λίγο και την εξέλιξη του Εθνικού Σχεδίου Δράσης από την αρχή του, πριν σχεδόν ένα χρόνο!
Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, σε μια σκηνή από το “one man show” αυτής της διακυβέρνησης, μας παρουσίασε πέρυσι, στις 24 Νοεμβρίου, το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την προστασία των παιδιών από τη σεξουαλική κακοποίηση και εκµετάλλευση.
Σ’ εκείνη την ειδική συνεδρίαση της Ολομέλειας για την παγκόσμια ημέρα σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, πρωτακούσαμε για το “ολιστικό” σχέδιο με τους “11 άξονες”, που μετονομάστηκαν σε “11 πολιτικές” όταν, το καλοκαίρι υποβλήθηκε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης στο Υπουργικό Συμβούλιο.
Σε αυτό διαβάζουμε ότι:
“Τον Σεπτέμβριο 2022 αναρτάται για δημόσια διαβούλευση ολοκληρωμένη πρόταση ενός πλήρους και συνεκτικού Εθνικού Σχεδίου Δράσης”.
Όποιος αναζητήσει την ιστοσελίδα της Δημόσιας Διαβούλευσης δεν πρόκειται να βρει σχόλια. Εξάλλου, το Σχέδιο αναρτήθηκε μόλις το απόγευμα της 27ης Οκτωβρίου και όχι από τον Σεπτέμβριο.
Πάλι «ψέμμα κι απάτη».
Εμείς θα ολοκληρώσουμε τη συνεδρίασή μας και η δημόσια διαβούλευση θα συνεχίζεται για μια ακόμη εβδομάδα.
Έτσι αντιλαμβάνεται η κυβέρνηση τη σχέση των κοινοβουλευτικών διαδικασιών και της δημόσιας διαβούλευσης: Δύο παράλληλες γραμμές που δεν συναντώνται.
Και εδώ διαδικασίες για τα προσχήματα και όχι για την ουσία. Αλήθεια, κανείς κυβερνητικός βουλευτής δεν πιστεύει ότι η κοινοβουλευτική διαδικασία, η σημερινή συζήτηση, θα έπρεπε να ενσωματώνει τα στοιχεία της δημόσιας διαβούλευσης ; (Ψιλά γράμματα, θα μου πείτε… Τί ψάχνεις τώρα ;)
Στο ίδιο το Σχέδιο διαβάζουμε για την “Πρόταση Κανονισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία για την αποτελεσματική καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο”.
Η Πρόταση Κανονισμού κατατέθηκε το Μάιο και έλεγε πως (διαβάζω:) “ανάμεσα στα άλλα θα αποσαφηνίζει το πλαίσιο εντοπισμού υλικού διαδικτυακής σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών από τους σχετικούς παρόχους διαδικτυακών υπηρεσιών και της συνακόλουθης καταγγελίας τέτοιων φαινομένων στις δημόσιες αρχές”. Έτσι τα περιγράφει και το Εθνικό Σχέδιο δράσης.
Αυτό, πολύ απλά, σημαίνει ότι : Οι επιχειρήσεις, οι πάροχοι τεχνολογίας θα σαρώνουν μηνύματα, φωτογραφίες ή βίντεο στο διαδίκτυο, για να εντοπίζουν τυχόν ύποπτες περιπτώσεις. Σε περίπτωση “βεβαιότητας”, θα ζητούν – εκ των υστέρων – την παρέμβαση μιας “συντονιστικής αρχής” του κράτους μέλους, που θα είναι αρμόδια να ζητήσει από το εθνικό δικαστήριο ή από ανεξάρτητη διοικητική αρχή την έκδοση εντολής εντοπισμού.
Η Πρόταση αυτή βρίσκεται ήδη στο στάδιο της διαπραγμάτευσης. Όμως, η Επιτροπή Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, δεν συνεδρίασε ποτέ, σύμφωνα με το άρθρο 41Β του Κανονισμού για τη διατύπωση Γνώμης. Αναρωτιόμαστε, Γιατί ;
Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουμε στη διάθεσή μας κρίσιμες απόψεις από αρμόδια Υπουργεία (ενδεικτικά: Δικαιοσύνης και Προστασίας του Πολίτη), αλλά ούτε και αρμοδίων Αρχών, όπως της Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών και της Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.
Δεν θα ανιχνεύσουμε τις αιτίες, που δεν έγινε η κανονική διαδικασία στην Επιτροπή Ευρωπαϊκών Υποθέσεων.
Πρέπει, όμως, οπωσδήποτε να σταθούμε στα σοβαρά προβλήματα αυτής της υπό διαπραγμάτευση πρότασης, για να προλάβουμε δυσάρεστες και επικίνδυνες εξελίξεις :
Α. Η νομική βάση της δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στο άρθρο 114 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που αφορά σε μέτρα για τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Πρέπει να περιλαμβάνει και το άρθρο 16, για τους κανόνες σχετικά με την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Αυτό είναι και το βασικό πρόβλημα αυτής της Πρότασης : ότι δεν λαμβάνει ουσιαστικά υπόψη το ζήτημα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων και της προστασίας των δικαιωμάτων.
B. Δεν υπάρχει αμφισβήτηση ότι η καταπολέμηση της παιδικής πορνογραφίας στο διαδίκτυο είναι απόλυτα απαραίτητη. Όμως “η επιβολή ενός ιδιωτικού συστήματος εντοπισμού … ενέχει τον κίνδυνο γενικευμένης παρακολούθησης όλων των ψηφιακών επικοινωνιών”. Αυτό ακριβώς έλεγε και η ίδια η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, στη σχετική Γνωμοδότησή της.
Γ. Οι αλγοριθμικές σαρώσεις στις οποίες επαφίεται η προσέγγιση της Επιτροπής δεν είναι αλάνθαστες. Συνεπώς είναι απαραίτητη η συνετή και οριοθετημένη χρήση τους.
Η διαφύλαξη του απορρήτου της αλληλογραφίας και του σεβασμού της ιδιωτικής ζωής αποτελούν συνταγματικές επιταγές. Όμως, η σάρωση αυτών των σύγχρονων τεχνολογικών υπηρεσιών επικοινωνίας ενέχει κινδύνους, κυρίως όσον αφορά τη διατερματική κρυπτογράφησή τους στο διαδίκτυο. Για το λόγο αυτό η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή ζήτησε βελτίωση και αποσαφήνιση στο κείμενο της Πρότασης, προκειμένου να διαφυλαχθεί το απόρρητο της αλληλογραφίας και ο σεβασμός της ιδιωτικής ζωής.
Το πρόβλημα είναι ότι ιδιώτες, δηλαδή οι πάροχοι διαδικτυακών υπηρεσιών επικοινωνίας, θα έχουν την αρμοδιότητα και ευθύνη να εντοπίζουν, να καταγγέλλουν και να αφαιρούν οποιοδήποτε υλικό συνδέεται με σεξουαλική κακοποίηση παιδιών στο διαδίκτυο.
Εδώ δεν μπορεί παρά να υπάρχουν σοβαρές επιφυλάξεις, σχετικά με τους κινδύνους για τον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής και την κρυπτογράφηση των συζητήσεων. Η δυνατότητα παρακολούθησης των ψηφιακών επικοινωνιών από ιδιωτικούς φορείς και το ενδεχόμενο αβάσιμων κατηγοριών κινδυνεύουν να υπονομεύσουν το τεκμήριο της αθωότητας. Για τέτοιες παρακολουθήσεις και ενέργειες νομιμοποιούνται μόνο δημόσιες αρχές – και αυτές μόνο με συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις.
Δ. Επίσης : μέχρι σήμερα, οι πάροχοι υπηρεσιών επικοινωνίας εντοπίζουν εθελοντικά το παράνομο διαδικτυακό περιεχόμενο. Η αυτορρύθμιση, εδώ, έχει αποτύχει. Αφού διαπιστώνεται λοιπόν η αποτυχία, δεν είναι δυνατόν να ψάχνουμε τη λύση στην απεριόριστη εξουσιοδότηση προς τους ιδιώτες προμηθευτές και παρόχους, να σαρώνουν ό,τι κυκλοφορεί στους διακομιστές τους.
Εδώ προφανώς υπερβαίνουμε την αρχή της αναλογικότητας και παραβλέπουμε την υποχρέωση για προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην ιδιωτική ζωή, για το απόρρητο των ηλεκτρονικών επικοινωνιών και για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Πέρα από αυτά, υπάρχουν συγκεκριμένα μέτρα που αφορούν στο χώρο του αθλητισμού (5.7 , 5.8 , 6.1. , 6.2 , 6.3 , 10.2). Όλα αυτά περιέχουν γενική στοιχειοθέτηση και στοιχειώδεις προβλέψεις, με τα οποία δεν θα μπορούσε να διαφωνήσει κανείς. Ακολουθούν, όμως, και αυτά, τον βασικό κανόνα του Σχεδίου : καμία κοστολόγηση, καμία ανάλυση και πρόβλεψη των αναγκαίων υποδομών και χωρίς προγραμματισμό εφαρμογής.
Η σεξουαλική κακοποίηση παιδιών είναι πολύ σοβαρό πρόβλημα. Δεν μπορεί και δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με ελαφρότητα και με όρους επικοινωνιακούς.
Κακά τα ψέματα : Το περιβάλλον μας παραμένει σταθερά πατριαρχικό και οι κοινωνικές παθογένειες είναι ζωντανές. Με μια κυβέρνηση όμηρο της επικαιρότητας και των ιδεοληψιών της (ακόμα και αν κάποια στελέχη της πλειοψηφίας έχουν καλές προθέσεις), δυστυχώς, δεν φαίνεται να ερχόμαστε στην ουσιαστική αντιμετώπιση των προβλημάτων, με την αναγκαία αποφασιστικότητα και αποτελεσματικότητα.
Σας ευχαριστώ!
Κοινή συνεδρίαση των Διαρκών Επιτροπών Κοινωνικών Υποθέσεων, Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης και Μορφωτικών Υποθέσεων και της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ισότητας, Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
Τετάρτη, 2 Νοεμβρίου 2022 και ώρα 10.00 ́
Αίθουσα Συνεδριάσεων της Ολομέλειας της Βουλής
Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Προστασία των Παιδιών από τη Σεξουαλική Κακοποίηση και Εκμετάλλευση
