ΣΟΦΙΑ ΣΑΚΟΡΑΦΑ (Η΄ Αντιπρόεδρος της Βουλής):
Ευχαριστώ πολύ, κύριε Πρόεδρε.
Κύριε Υπουργέ, δυστυχώς η επίκαιρη ερώτησή μας αφορά σε ένα ιδιαίτερα δυσάρεστο θέμα -θα έλεγα- και σε μία ευαίσθητη κατηγορία συμπολιτών μας. Δεν αφορά γενικά σε όσα ακούστηκαν τον τελευταίο καιρό για ελλείψεις σε φάρμακα, ακόμη και από καταγγελίες φαρμακευτικών συλλόγων. Αναφερόμαστε ειδικά στις ελλείψεις που παρατηρούνται τον τελευταίο καιρό συγκεκριμένα στα αντινεοπλασματικά φάρμακα. Υπάρχει σωρεία αναφορών και καταγγελιών για παρατεινόμενη έλλειψη τέτοιων φαρμάκων, ακόμα -θα έλεγα- και βασικών. Πολλά μάλιστα, από αυτά τα φάρμακα χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία περισσότερων μορφών καρκίνου.
Άμεση συνέπεια της έλλειψης των φαρμάκων αυτών είναι να καθυστερούν ανεπίτρεπτα ή ακόμα και να ακυρώνονται προγραμματισμένες χημειοθεραπείες καρκινοπαθών. Γιατροί και ασθενείς περιέρχονται σε απόγνωση λόγω ελλείψεων απαραίτητων φαρμάκων ακόμα και στα φαρμακεία απ’ όπου αυτοί τα προμηθεύονται.
Κύριε Υπουργέ, μακριά από εμάς κάθε σκέψη να μονοπωλήσουμε την ευαισθησία ή το ενδιαφέρον για όσους συνανθρώπους μας υποβάλλονται σ’ αυτήν την επώδυνη διαδικασία της μάχης τους με τον καρκίνο. Δίνουν μια δύσκολη μάχη και σε τέτοιες περιπτώσεις δεν πρέπει να νιώθουν ότι η Πολιτεία τούς εμπαίζει. Όταν αναβάλλονται ή ακυρώνονται οι χημειοθεραπείες, όταν δεν βρίσκουν το φάρμακό τους νιώθουν ανίσχυροι απέναντι στην αρρώστια, αλλά θα έλεγα και απέναντι στο κράτος.
Γνωρίζουμε βέβαια ότι το φαινόμενο παρόμοιων ελλείψεων υπήρχε και στο παρελθόν. Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει. Η επανάληψη του προβλήματος αποδεικνύει ότι αυτό δεν αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά, αλλά δεν αντιμετωπίζεται και στρατηγικά από τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας. Αποδεικνύει ακόμη ότι δεν αρκούν οι βεβιασμένες αντανακλαστικές ή «πυροσβεστικές» ενέργειες για την εξάλειψή του. Απαιτείται και μεσοπρόθεσμο σχέδιο, γιατί σε κάθε περίπτωση είναι στοιχειώδης η υποχρέωση της Πολιτείας να εξασφαλίζει διαρκώς και αενάως τη διαθεσιμότητα των φαρμάκων αυτών.
Γι’ αυτό και σας ρωτάμε, κύριε Υπουργέ: Με ποια άμεσα μέτρα θα αντιμετωπίσετε την έλλειψη αυτών των φαρμάκων; Επίσης –πολύ σημαντικό- με ποιες ενέργειες θα εξασφαλίσετε ότι δεν θα επαναληφθεί στο μέλλον αυτό το απαράδεκτο φαινόμενο;
Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Αθανάσιος Μπούρας):
Ευχαριστούμε κι εμείς.
Τον λόγο έχει ο Υφυπουργός Υγείας κ. Κοντοζαμάνης για τρία λεπτά.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΟΝΤΟΖΑΜΑΝΗΣ (Υφυπουργός Υγείας): Ευχαριστώ πολύ, κύριε Πρόεδρε.
Κυρία Σακοράφα, το γεγονός της ύπαρξης συγκεκριμένων προβλημάτων και δυσλειτουργιών, σε ό,τι αφορά τις ελλείψεις συγκεκριμένων δραστικών ουσιών, δεν το αρνούμαστε. Άλλωστε, είναι ένα πρόβλημα διαχρονικό. Το θέμα είναι να μπορούμε με συγκεκριμένα μέτρα και ενέργειες, τα οποία θα αναλύσω, να διασφαλίζουμε τον ομαλό και επαρκή εφοδιασμό της αγοράς. Άλλωστε νομίζω ότι αυτό έκαναν πάντα όλες οι κυβερνήσεις, όχι μόνο εμείς, αλλά και οι προηγούμενες, προκειμένου να αντιμετωπίσουν αυτό το πρόβλημα. Νομίζω ότι είναι σημαντικό να ακούμε τις επισημάνσεις των φορέων, όπως της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου και άλλων φορέων ασθενών, και να εξετάζουμε βέβαια σε κάθε περίπτωση την πραγματική κατάσταση του προβλήματος.
Θέλω, όμως, να γίνω πιο συγκεκριμένος. Καθυστερήσεις και ακυρώσεις χημειοθεραπειών δεν υπήρξαν πάρα πολλές στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Για παράδειγμα, βάσει των στοιχείων της Α΄ Υγειονομικής Περιφέρειας Αττικής για το χρονικό διάστημα από 1η Σεπτεμβρίου του 2019 έως και 27 Ιανουαρίου του 2020 καταγράφηκαν τέσσερις αναβολές συνεδριών, μία στο Γενικό Νοσοκομείο «Ιπποκράτειο», μία στον «Άγιο Σάββα» και δύο στο Νοσοκομείο «Λαϊκό». Μάλιστα, στο Νοσοκομείο «Λαϊκό» αφορούσε κυρίως θεραπείες για αιματολογικούς ασθενείς κυρίως με τη δραστική ουσία μελφαλάνη και την φλεομυκήνη, όπου έχει αποκατασταθεί το πρόβλημα της έλλειψης. Αυτό είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα γι’ αυτές τις δραστικές ουσίες.
Αντιλαμβάνεστε, λοιπόν, ότι στη μεγαλύτερη Υγειονομική Περιφέρεια της χώρας οι καθυστερήσεις, οι αναβολές ήταν ελάχιστες. Να σημειώσω δε ότι τους μήνες Οκτώβριο, Νοέμβριο και Δεκέμβριο του 2019 και τον Ιανουάριο του 2020 έχουν διεξαχθεί 38.961 συνεδρίες χημειοθεραπείας.
Στην Δ΄ Υγειονομική Περιφέρεια της Μακεδονίας σε κανένα από τα οκτώ συνολικά νοσοκομεία, στα οποία παρέχονται υπηρεσίες χημειοθεραπείας, δεν έχει σημειωθεί αναβολή χημειοθεραπείας. Τα προβλήματα που προέκυψαν αντιμετωπίστηκαν άμεσα, με αποτέλεσμα οι συνεδρίες να γίνουν κανονικά, όπως επίσης και σε άλλα νοσοκομεία, όπως το ΑΧΕΠΑ.
Θα επανέλθω στο θέμα των ελλείψεων. Κατά τον Δεκέμβριο λόγω της έλλειψης της «πλατίνας» υπήρξαν χρονικές μεταθέσεις κάποιων θεραπειών κατά δύο ή τρεις ημέρες, χωρίς να υπάρχουν όμως επιπτώσεις στη θεραπεία των ασθενών. Τα φάρμακα ελήφθησαν από άλλα νοσοκομεία και επεστράφησαν στη συνέχεια.
(Στο σημείο αυτό κτυπάει το κουδούνι λήξεως του χρόνου ομιλίας του κυρίου Υπουργού)
Θα χρησιμοποιήσω χρόνο από τη δευτερολογία μου, κύριε Πρόεδρε.
Για ένα φάρμακο χαμηλού κόστους η έλλειψη αντιμετωπίστηκε με εύρεση από την ελεύθερη αγορά για έναν μικρό αριθμό συσκευασιών.
Ιδιαίτερα κατά τα διαστήματα που παρουσιάστηκε πρόβλημα λόγω έλλειψης φαρμάκων αντιμετωπίστηκαν επίσης τα προβλήματα με τη χορήγηση φαρμάκων από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ, είτε με έκτακτες εισαγωγές από τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων και το Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας. Ανάλογα παραδείγματα υπάρχουν και για διάφορα άλλα νοσοκομεία.
Επιτρέψτε μου να πω το εξής, σε ό,τι αφορά τα μέτρα τα οποία παίρνουμε. Βεβαίως γνωρίζουμε όλοι πως αρκετά χημειοθεραπευτικά φάρμακα είναι καταξιωμένα εδώ και πάρα πολλά χρόνια στη θεραπευτική και είναι φθηνά επειδή είναι παλιά φάρμακα και επειδή δεν συμφέρει η παραγωγή τους γι’ αυτό υπάρχουν και συγκεκριμένες ελλείψεις. Προς την κατεύθυνση αυτή, πέρα από τις έκτακτες εισαγωγές στις οποίες προβαίνει ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων προκειμένου να αντιμετωπίσουμε την έλλειψη αυτών των προϊόντων, ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων έχει έρθει ήδη σε συνεννόηση με ελληνικές εταιρείες προκειμένου να προβούν στην παραγωγή αυτών των φθηνών φαρμάκων, έτσι ώστε να καλυφθεί επαρκώς η αγορά.
Ευχαριστώ πολύ.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Αθανάσιος Μπούρας):
Η κ. Σακοράφα έχει τον λόγο για τη δευτερολογία της.
ΣΟΦΙΑ ΣΑΚΟΡΑΦΑ (Η΄ Αντιπρόεδρος της Βουλής):
Ευχαριστώ πολύ, κύριε Πρόεδρε.
Κύριε Υπουργέ, εάν κάποιος στην οικογένειά σου έχει νοσήσει με αυτήν την ασθένεια ή εάν έχεις νοσήσει εσύ ο ίδιος, ξέρεις πως η μάχη κατά του καρκίνου σε εμπλέκει ολόκληρο και έχεις και μια ιδιαίτερη ευαισθησία θα έλεγα. Προσπάθησα, λοιπόν, από την πρώτη στιγμή -στο λεκτικό τουλάχιστον που χρησιμοποίησα- να αποφύγω οποιαδήποτε υπόνοια πολιτικής εκμετάλλευσης -μακριά από εμένα αυτό-,δεν θα το ήθελα σε καμμία περίπτωση, γιατί μιλάμε για μια ιδιαίτερη κατηγορία συνανθρώπων μας, οι οποίοι περνάνε τον δικό τους Γολγοθά.
Όμως, ήλπιζα ότι η απάντησή σας δεν θα περιλάμβανε το επιχείρημα ότι δεν υπήρξαν καθυστερήσεις ή ότι δεν υπάρχουν ελλείψεις. Αυτό είναι δεδομένο, γιατί πολύ καλά γνωρίζετε ότι τα δημοσιεύματα στον Τύπο πληθαίνουν και μάλιστα πληθαίνουν πάρα πολύ.
Όλοι εμείς εδώ βρισκόμαστε έχοντας την ευθύνη -ο καθένας από τη θέση του- για να εξαλείψουμε απολύτως παρόμοια περιστατικά. Οι άνθρωποι αυτοί, όταν λείπει το φάρμακό τους, αναγκάζονται να καταφεύγουν στους συλλόγους καρκινοπαθών και οι σύλλογοι με τη σειρά τους να ψάχνουν από νοσοκομείο σε νοσοκομείο. Το ξέρετε αυτό. Είναι μια ανεπίτρεπτη -θα έλεγα-, ψυχοφθόρα και πρόσθετα επιβαρυντική διαδικασία απέναντι στην οποία δεν χωρούν δικαιολογίες ούτε επικοινωνιακές υπεκφυγές. Αυτό σημαίνει ότι εδώ επιβάλλεται η με κάθε τρόπο υπέρβαση κάθε σχετικής δυσκολίας και εμποδίων.
Είναι γνωστά τα δεδομένα που μπορούν να συντείνουν στις ελλείψεις, όπως λόγου χάρη οι μειωμένες εισαγωγές, πιθανόν λόγω του clawback, ή οι αυξημένες εξαγωγές για το μεγαλύτερο κέρδος -το ξέρετε. Υπάρχουν τεράστιες ελλείψεις στα φάρμακα.
Σε κάθε περίπτωση, επιβάλλεται από τον νόμο στο ΙΦΕΤ η υποχρέωση να διατηρεί απόθεμα ασφαλείας στα φάρμακα και ιδίως στα βασικά, σε αυτά τα φάρμακα. Θα έπρεπε, λοιπόν, το ΙΦΕΤ σε συνεργασία με τον ΕΟΦ να φροντίζει για την προμήθεια και την επάρκεια των φαρμάκων αυτών, αλλά και για τη δημιουργία αποθέματος ασφαλείας, προκειμένου να αντιμετωπίζεται τυχόν μειωμένη παραγωγή, αλλά και κάθε άλλη πιθανότητα έλλειψης.
Και σας ρωτώ: Γιατί στην προκειμένη περίπτωση δεν υπήρχε αυτό το απόθεμα ασφαλείας; Δεν θα βοηθούσε, κύριε Υπουργέ, ένα Εθνικό Μητρώο Νεοπλασιών, ώστε να προκύπτει άμεσα και ανά πάσα στιγμή πόσοι ασθενείς υποβάλλονται σε ποιες θεραπείες και πού; Δεν θα έπρεπε τα φαρμακεία των νοσοκομείων να είναι μεταξύ τους ηλεκτρονικά διασυνδεδεμένα, ώστε να προκύπτουν άμεσα οι τυχόν ελλείψεις ή τα πλεονάσματα;
Επίσης, δεν άκουσα, κύριε Υπουργέ, ποια μέτρα έχετε την πρόθεση να λάβετε για να σταματήσει η τεχνητή έλλειψη και να μην δημιουργούν πρόβλημα οι παράλληλες εξαγωγές.
Η Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου ανακοίνωσε δημόσια ότι σας είχε στείλει επιστολή για το συγκεκριμένο πρόβλημα από τον Αύγουστο του 2019. Κι όμως, παρά τις σχετικές διαβεβαιώσεις, δεν έπαψαν οι καταγγελίες για ελλείψεις σε διάφορες περιοχές της χώρας, όπως παραδείγματος χάρη τελευταία στη Θεσσαλονίκη, που αναφερθήκατε προηγουμένως, αλλά και στην Κρήτη.
Σε τελευταία ανάλυση, είναι ανεπίτρεπτο να εκτίθεται το Υπουργείο για ελλείψεις σε βασικά, ακόμα και σε φθηνά φάρμακα. Το πρόβλημα –όπως είπαμε- δεν εμφανίζεται πρώτη φορά. Είναι επαναλαμβανόμενο. Γι’ αυτό και είναι μεγαλύτερες οι ευθύνες των αρμόδιων υπηρεσιών, που θα έπρεπε να έχουν προβλέψει τις εξελίξεις και να έχουν μεριμνήσει έγκαιρα με βάση τη δεδομένη εμπειρία τους.
Επαναλαμβάνω, λοιπόν, κλείνοντας -και πρέπει όλοι να συμφωνήσουμε σε αυτό- ότι αποτελεί στοιχειώδη και απαράβατη υποχρέωση της πολιτείας να διασφαλίζει τη διαρκή επάρκεια των νεοπλασματικών φαρμάκων, έτσι ώστε να καλύπτονται χωρίς εξαίρεση οι ανάγκες των ασθενών.
Έχω ακούσει πάρα πολλές φορές ασθενείς να λένε ότι «θεός μου σε αυτήν τη διαδικασία είναι ο γιατρός μου και το θαύμα μου είναι τα φάρμακα». Ας μην τους τα στερήσουμε.
Ευχαριστώ πολύ, κύριε Πρόεδρε.
ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ (Αθανάσιος Μπούρας):
Ο Υφυπουργός Υγείας κ. Βασίλειος Κοντοζαμάνης έχει τον λόγο για τρία λεπτά για τη δευτερολογία του.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΟΝΤΟΖΑΜΑΝΗΣ (Υφυπουργός Υγείας):
Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.
Κυρία Σακοράφα, είπα ότι αναγνωρίζουμε το πρόβλημα των ελλείψεων το οποίο είναι διαχρονικό και σίγουρα δεν πρέπει να γίνεται πολιτική εκμετάλλευση του ζητήματος. Όλοι είμαι βέβαιος ότι προβαίνουν στις δέουσες ενέργειες προκειμένου να μην υπάρχουν ελλείψεις και να αντιμετωπίζονται τα όποια προβλήματα. Δεν είναι θέμα κυβέρνησης. Όλες οι κυβερνήσεις προς αυτή την κατεύθυνση δουλεύουν. Το λέω εγώ με βαθιά εμπειρία διότι έχω διατελέσει και Πρόεδρος στον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων και γνωρίζω τις ενέργειες όλων των αρμόδιων φορέων προκειμένου να υπάρχει κάλυψη στην αγορά.
Αυτό που θα ήθελα να πω είναι το εξής. Πράγματι σε κάποια προϊόντα δεν είναι δυνατόν αυτή τη στιγμή να υπάρχει απόθεμα από το ΙΦΕΤ και αυτό διότι παρατηρούνται ελλείψεις σε παγκόσμιο επίπεδο και προσπαθούμε οριακά να καλύπτουμε τις ανάγκες. Γι’ αυτό είπα και στην πρωτολογία μου ότι είμαστε σε συνεννόηση με την Ελληνική Φαρμακοβιομηχανία προκειμένου να προχωρήσει στην παραγωγή των φθηνών αυτών αντινεοπλασματικών προϊόντων προκειμένου να υπάρχει επάρκεια στην αγορά.
Δεύτερον, σε ό,τι αφορά στις παράλληλες εξαγωγές εφόσον διαπιστωθεί ότι φάρμακα εξάγονται και δεν καλύπτεται η ελληνική αγορά τότε προβαίνουμε σε απαγόρευση των εξαγωγών, έτσι ώστε να μην υπάρχει ο κίνδυνος εξαφάνισης των προϊόντων από την αγορά. Μιλάμε για πιστοποιημένη έλλειψη και έλλειψη σε επίπεδο δραστικής ουσίας και όχι εμπορικής ονομασίας, διότι η δραστική ουσία είναι αυτή που καλύπτει τη θεραπευτική ανάγκη.
Φροντίζουμε και για ένα άλλο πλέγμα ενεργειών. Ήδη έχουμε συναντηθεί κι έχουμε συμφωνήσει με τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο προκειμένου να υπάρχει στενή συνεργασία μεταξύ των αρμοδίων οργάνων, κυρίως μεταξύ του Πανελληνίου και του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων, έτσι ώστε να καταγράφονται και να πιστοποιούνται οι ελλείψεις στην αγορά και να παρεμβαίνουμε όπου χρειάζεται.
Σας είπα ότι οι συγκεκριμένες δραστικές ουσίες ήδη καλύπτονται επαρκώς στην αγορά κυρίως σε ό,τι αφορά κάποια αιματολογικά νοσήματα και η προσπάθεια είναι διαρκής και συνεχής. Μπορεί να υπάρχουν κάποιες ολιγοήμερες καθυστερήσεις στις θεραπείες, αλλά καμία δεν έχει ακυρωθεί και πιστεύω ότι ο κάθε πολίτης στο τέλος παίρνει τη θεραπεία την οποία χρειάζεται.
Ευχαριστώ πολύ.
