Ξεκινώντας πρέπει να αναφερθώ στις Αναλύσεις Συνεπειών Ρύθμισης που συνοδεύουν τα σχέδια νόμου.
Δεν αφορά ούτε μόνο στο παρόν νομοσχέδιο ούτε μόνο στην παρούσα Κυβέρνηση.
Δεν αναφέρομαι στην ποιότητα της εργασίας των συντακτών αλλά ιδίως στην -δυστυχώς- παγιωμένη, πλέον, μέθοδο κατά τη νομοθέτηση.
Προφανώς, δεν ανταποκρίνονται στον πραγματικό σκοπό τους. Συμπληρώνονται μόνο για την προσχηματική και σχεδόν εικονική εκπλήρωση μιας θεσμικής υποχρέωσης. Και, τελικά, για να υποστηρίξουν μια συνήθως κακή νομοθέτηση.
Ένα ενδεικτικό παράδειγμα στο σημερινό νομοσχέδιο :
Ο πίνακας στη σελίδα 17 , αναφέρεται στους τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών στους οποίους ανταποκρίνονται – γενικώς και αορίστως – οι αντίστοιχες ρυθμίσεις.
Μόνο γενικώς και αορίστως, αφού αρκεί μία μόνο διάταξη να ικανοποιεί, ακόμα κατά φαντασία, , κάποιο από τα σχετικά κριτήρια των Ηνωμένων Εθνών, για να επισημανθεί το αντίστοιχο πεδίο.
Για αυτό το νομοσχέδιο, αναφέρω ενδεικτικά κριτήρια : ‘ισότητα των φύλων’, ‘λιγότερες ανισότητες’, ‘ειρήνη, δικαιοσύνη και ισχυροί θεσμοί’.
Όμως, για να έχει κάποια αξία η συσχέτιση, θα έπρεπε να γίνεται με αναφορά σε κάθε άρθρο και με αντίστοιχη αιτιολόγηση· όχι μόνο με μια επισήμανση στο κουτάκι κάθε στόχου.
Θα τολμήσω να πω ότι οι αναφορές για τη συμβατότητα των νομοθετικών ρυθμίσεων προς τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, αγγίζουν τα όρια του εμπαιγμού προς την κοινή λογική!
Για το Α΄ Μέρος (άρθρα 1 έως 9), για την Οργάνωση και Λειτουργία της Εθνικής Μονάδας ETIAS : Αναφέρθηκα και χθες στις ισχυρές επιφυλάξεις μας και στις σοβαρές αρνητικές πτυχές της υλοποίησης της θεσμοθετούμενης πρακτικής, με τον τρόπο που αυτή θεσμοθετείται.
Οι φερόμενοι ως στόχοι των ρυθμίσεων αυτών είναι «η αύξηση του επιπέδου ασφάλειας και πρόληψης της παράνομης μετανάστευσης, η βελτίωση της προστασίας της δημόσιας υγείας και η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των συνοριακών ελέγχων».
Δεν φαντάζομαι να θεωρεί κανείς πραγματικά ότι η λύση του όλου προβλήματος εξαντλείται στην εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφοριών και Αδειοδότησης Ταξιδιού !
Όποιος το πιστεύει, ή είναι ασυγχώρητα αφελής ή προσπαθεί να κρυφτεί πίσω από το δάχτυλό του.
Η πολιτική της ΕΕ ( και η αμιγώς δική της αλλά και αυτή του ακόλουθου ή -έστω- βασικού παράγοντα της κυρίαρχης Δύσης ) έχει πλέον εκτροχιασθεί.
Με την πολιτική της λοιπόν, η ίδια η ΕΕ ενισχύει τις πρωτοφανείς ροές προσφυγιάς και μετανάστευσης, σε πολλές χώρες και σε ολόκληρες περιοχές της γης.
Με την οικονομική πολιτική της, που εντείνει παντού τις ανισότητες.
Με την ενεργειακή πολιτική και την εγκληματική διαχείριση του περιβάλλοντος, που καταστρέφει μεγάλες περιοχές του πλανήτη και τις καθιστά αβίωτες.
Με την εξωτερική πολιτική, που δημιουργεί, συντηρεί και παρατείνει διάσπαρτες εστίες πολέμου.
Επομένως, κάθε λόγος για προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ ή και για κινδύνους από τη διέλευση των συνόρων, είναι εντελώς παραπλανητικός.
Δεν μπορεί κανείς, στ’ αλήθεια, να επιδιώκει, και μάλιστα με πιθανότητα επιτυχίας, ότι τις συνέπειες της πολιτικής του θα τις υφίστανται όλοι ή άλλοι, αλλά όχι αυτός.
Τέτοιο κέλυφος προστασίας δεν είναι δυνατόν να υπάρξει ποτέ, όσο και αν το θέλει ο γεωπολιτικός εγωισμός της ΕΕ.
Για την ΕΕ δεν τίθεται καν στόχος για την εξάλειψη των αιτιών της προσφυγιάς και τη μετανάστευσης – της λεγόμενης παράνομης μετακίνησης πληθυσμών ( όλο περισσότερων και όλο και πιο απελπισμένων πληθυσμών ).
Και δεν έχει κανένα τέτοιο στόχο, ακριβώς γιατί η υπόσταση της σημερινής ΕΕ είναι συνυφασμένη με το να υπηρετεί και να προστατεύει τα συμφέροντα των ισχυρών · αυτών που κερδοσκοπούν ακριβώς με αυτόν τον τρόπο : με την αύξηση των οικονομικών ανισοτήτων στον κόσμο, με την υποβάθμιση και καταστροφή του περιβάλλοντος στον πλανήτη, με τις διάσπαρτες παντού πολεμικές συρράξεις – ακόμα, πλέον, και μέσα στην ίδια την Ευρώπη !
Ας προσγειωθούμε τώρα, στη διοικητική συγκρότηση που προβλέπουν οι διατάξεις του Α΄ Μέρους. Εδώ δημιουργούνται διάφορα -προφανή- ερωτηματικά :
Αλήθεια, Ποιες θα είναι οι συγκεκριμένες αρμοδιότητες αυτής της Εθνικής Μονάδας ;
Γιατί η Εθνική Μονάδα θα λειτουργήσει σε επίπεδο Τμήματος και όχι Διεύθυνσης ή και Αυτοτελούς Γραφείου ; Με ποια διοικητικά κριτήρια προκρίθηκε η επιλογή του Τμήματος ;
Με πόσους υπαλλήλους θα στελεχωθεί αυτή η Εθνική Μονάδα ;
Γιατί δεν υπάρχει αναφορά σε αριθμό ; Μήπως βαδίζουμε, πάλι, με τον παραδοσιακό εθνικό σχεδιασμό, του “βλέποντας και κάνοντας” ;
Γιατί , για το προσωπικό, καταφεύγετε σε «εμβαλωματικές» και πρόχειρες λύσεις εκ των ενόντων, με αποσπάσεις ;
Γιατί δεν προχωράτε σε αύξηση των οργανικών θέσεων ; όσων απαιτούνται για την κάλυψη των αναγκών της νέας αυτής αρμοδιότητας, όπως υποτίθεται ότι επιβάλλει το θεσμικό μας πλαίσιο και η διοικητική επιστήμη ;
Θα περιμένω με ενδιαφέρον απαντήσεις σε αυτά τα αυτονόητα ερωτήματα. Εννοώ, όμως, ουσιαστικές απαντήσεις, γιατί μόνο αυτό θα έχει νόημα…
Προχωράμε στο Β΄ Μέρος του ν/σ.
Για το άρθρο 10, για τη Διπλωματική Ακαδημία:
Υπάρχει ένα δομικό πρόβλημα στη Διπλωματική Ακαδημία : αναφέρομαι στην – επιτρέψτε μου τον όρο – ‘γνωσιακή αξία’ των σπουδών σε αυτήν.
Φοβάμαι ότι οι γνώσεις που αποκομίζουν οι μελλοντικοί διπλωμάτες μας από τη φοίτησή τους, δεν είναι αντίστοιχες με τις απαιτήσεις που υπάρχουν για την εισαγωγή τους. Για να το πω με άλλα λόγια η “προστιθέμενη” κατά τη διάρκεια των σπουδών “αξία”, είναι αναλογικά ελλειμματική.
Σύνηθες είναι αυτό το φαινόμενο και σε άλλες αντίστοιχες Σχολές στη χώρα μας, (Σχολή Δικαστών, Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης κλπ). Και, ασφαλώς, υπάρχουν όχι μόνο περιθώρια, αλλά και ανάγκη βελτίωσης.
Θα ήταν ευκαιρία σήμερα να αντιμετωπίζει το νομοσχέδιο και αυτή την ανάγκη. Να επανεξετάσει και άλλα ζητήματα για την ουσιαστική αναβάθμιση των γνώσεων που θα αποκομίζουν τελικά οι διπλωμάτες μας από την Ακαδημία.
Αντί για όποια προσπάθεια αναβάθμισης, όμως, το νομοσχέδιο και πάλι αρκείται σε πρόχειρες, εμβαλωματικές λύσεις.
Είναι χαρακτηριστικό ότι κατεβάζει τον πήχυ ως προς τον βαθμό που θα αντιστοιχεί στη θέση του Διευθυντή Σπουδών. Πρόκειται σαφώς για ρύθμιση υποβάθμισης !
Επειδή εμείς δε γνωρίζουμε λεπτομέρειες θα θέλαμε να ακούσουμε από τον κ. Υπουργό , συγκεκριμένα:
Υπάρχει δυσκολία – και γιατί – για την κάλυψη της θέσης αυτής από υπαλλήλους του Διπλωματικού Κλάδου με βαθμό Πληρεξούσιου Υπουργού Β΄;
Μήπως δεν υπάρχει ικανός αριθμός Πληρεξούσιων Υπουργών Β΄ για τις απαιτήσεις του Υπουργείου; Και εάν ναι, γιατί;
Όσον αφορά στον θεσμό της πρακτικής άσκησης, φαίνεται ότι παραμένουμε δέσμιοι αρνητικών πρακτικών.
Το Υπουργείο δεν είναι ανοιχτό σε ουσιαστική διάδοση της γνώσης – και αυτό λειτουργεί σε βάρος μας.
Π.χ. : Δεν δίνουμε τη δυνατότητα στους μελλοντικούς διπλωμάτες μας, μέσα από τη Διπλωματική Ακαδημία, να κάνουν πρακτική άσκηση στο Κρατικό Πανεπιστήμιο Διεθνών Σχέσεων της Μόσχας. Στο περίφημο Μγκίμο!
Αυτό το ενδεχόμενο μοιάζει σαν επιστημονική φαντασία! Και αυτό είναι ακόμα ένα δυστύχημα για τη διπλωματία μας.
Θυμίζω ότι, όπως είναι γνωστό, ανάμεσα στις 54 γλώσσες που διδάσκονται εκεί, περιλαμβάνεται -φυσικά- και η Ελληνική.
Για το άρθρο 11 : Όλοι γνωρίζουμε – και αν έχουμε περιθώρια ειλικρίνειας το ομολογούμε – ότι η γραπτή και προφορική δοκιμασία για τις προαγωγές ανά κλάδο είναι απλώς προσχηματική.
Δεν είμαστε καινούργιοι στα θέματα της δημόσιας διοίκησης.
Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι, κάθε φορά που η ηγεσία ενός Υπουργείου έχει λόγους επιλεκτικών και κατά βούληση προαγωγών, και οι εξετάσεις θα χειραγωγηθούν, και θέματα μπορεί να διαρρεύσουν, και διακριτική εύνοια θα εφαρμοστεί στην προφορική δοκιμασία.
Έχουμε όλοι ασφαλή και στέρεα εμπειρία σε αυτά τα θέματα. Μήπως θέλετε να θυμηθούμε και τις αντίστοιχες διαδικασίες για τους Γενικούς Διευθυντές ;
Συγκριτικά, θα ήταν οπωσδήποτε πιο έντιμο, για τις προαγωγές, να αποφασίζει απευθείας ο εκάστοτε Υπουργός.
Το αποτέλεσμα θα ήταν το ίδιο, αλλά χωρίς θυσία υπηρεσιακού χρόνου και ενέργειας, χωρίς περιττή ταλαιπωρία τόσων ανθρώπων αλλά και με μικρότερο οικονομικό κόστος.
Βέβαια, τότε, θα έφερε άμεσα ο ίδιος την ευθύνη των συγκεκριμένων επιλογών.
Ενώ τώρα, όποτε παρίσταται ανάγκη, υπάρχει η διέξοδος της διαφυγής : όλα “ρίχνονται”, με γενικές, αόριστες και υποτιμητικές αναφορές στους «Έλληνες διπλωμάτες» και στη «γραφειοκρατία» εν γένει.
Στην παράγραφο 2 του άρθρου προτάσσεται η φράση «Κατά την πρώτη εφαρμογή τους».
Αυτή πιστεύουμε ότι, χωρίς να υπάρχει λόγος, αφήνει περιθώρια για διάφορες ερμηνείες και παρερμηνείες. Γι΄αυτό και πιστεύουμε ότι πρέπει να παραλειφθεί, να απαλειφθεί αυτή η φράση.
Για το άρθρο 12, για τη Στελέχωση του Γραφείου Υπεύθυνου Προστασίας Δεδομένων.
Στην ουσία και εδώ επανέρχονται οι προβληματισμοί και τα ερωτηματικά που ανέφερα και παραπάνω.
Γιατί καταφεύγετε – πάλι – σε αποσπάσεις για τη στελέχωση του Γραφείου ;
Γιατί όχι μετακινήσεις προσωπικού ;
Και , εάν αυτό δεν είναι δυνατόν, αν υπάρχουν ανάγκες για προσωπικό, γιατί δε συστήνονται οι απαραίτητες θέσεις προσωπικού ;
Εξάλλου, κ. Υπουργέ, κάλλιστα γνωρίζετε ότι οι αποσπάσεις υπαλλήλων δημιουργούν ελλείψεις στις υπηρεσίες προέλευσης.
Όσον αφορά στα άρθρα 13, 14 & 15 , από πρώτη άποψη η αιτιολόγηση φαίνεται βάσιμη και εύλογη. Μια παρένθεση μόνο, θα ήθελα να κάνω, με αυτή την ευκαιρία :
Για τη λειτουργία του άμισθου Γενικού Προξενείου στο Κίτο του Ισημερινού, υπάρχει αρκετός θόρυβος αλλά και καταγγελίες. Αν είναι δυνατόν, θα ήταν χρήσιμο να έχουμε μία ενημέρωση για το θέμα αυτό.
Στο άρθρο 16 : Εδώ, στην περίπτωση β, φαίνεται αδικαιολόγητος ο τρόπος μεταχείρισης για τους αποσπασμένους συζύγους ή ζευγάρια με σύμφωνο συμβίωσης: Δεν θα δικαιούνται αποζημίωση υπηρεσίας αλλοδαπής για το χρόνο απόσπασης. Δηλαδή, από τη μια πλευρά βοηθάμε τις οικογένειες με τη συνυπηρέτηση, αλλά από την άλλη τις αποδυναμώνουμε οικονομικά. Εδώ υπάρχει μία ασυνέπεια.
Για το άρθρο 17 : Για να είμαστε ειλικρινείς, δεν έχουμε πειστεί για την αναγκαιότητα της ρύθμισης. Δεν διαφωτίζει ουσιαστικά και το συνοδευτικό υλικό και η Ανάλυση Συνεπειών. Πιστεύουμε ότι θα πρέπει, έστω τώρα, στη ζώσα διαδικασία της Επιτροπής μας, να υπάρξει μια ουσιαστική αιτιολόγηση.
Για το άρθρο 19 έχουμε επίσης αντίστοιχες επιφυλάξεις. Θα πρέπει να ακούσουμε και τον κ. Υπουργό επιχειρήματα αιτιολόγησης της επιλεχθείσας και προτεινόμενης ρύθμισης.
Για την Ψήφο μας επί της αρχής ψηφίζουμε όχι και επί των άρθρων προς το παρόν επιφυλασσόμαστε κ. Πρόεδρε.
Σας ευχαριστώ!
Συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων, την Πέμπτη, 24 Νοεμβρίου 2022 και ώρα 14.00΄,
Αίθουσα «Προέδρου Γιάννη Νικ. Αλευρά» (151)
Επεξεργασία και εξέταση του σχεδίου νόμου
του Υπουργείου Εξωτερικών
«Οργάνωση και λειτουργία Εθνικής Μονάδας ETIAS και άλλες διατάξεις του Υπουργείου Εξωτερικών».
