Η Διεθνής Αρχή Βυθού έχει αποστολή την προστασία του οικοσυστήματος του βυθού και του υπεδάφους του στην τεράστια περιοχή πέρα από τις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες.
Επίσης, για τις εξουσιοδοτήσεις και ελέγχους για την ανάπτυξη εργασιών ως προς τον εκεί ορυκτό πλούτο, που θεωρείται η “κοινή κληρονομιά όλης της ανθρωπότητας”.
Τέλος, και για την προστασία του οικοσυστήματος στη διεθνή βαθιά θάλασσα, σε βάθη πάνω από 200 μέτρα, όπου το φως δεν αρκεί για τη λειτουργία της φωτοσύνθεσης.
Η Αρχή λειτουργεί σαν αυτόνομος διεθνής οργανισμός με Συνέλευση, Συμβούλιο, Γραμματεία και Επιχείρηση, η οποία διεξάγει όλες τις απαιτούμενες δραστηριότητες.
Πριν 24 χρόνια η Ελλάδα υπέγραψε το Πρωτόκολλο για τα προνόμια και τις ασυλίες της Αρχής και του προσωπικού της, που σήμερα καλούμαστε να κυρώσουμε.
Από τα κόμματα που κυβέρνησαν αυτά τα 24 χρόνια θα θέλαμε να ακούσουμε, για ποιους λόγους δεν κατατέθηκε νωρίτερα, από το 1998 μέχρι σήμερα, για κύρωση, το συγκεκριμένο πρωτόκολλο.
Θα έχει και μεγαλύτερο ενδιαφέρον, εάν η ψήφος τους σήμερα είναι θετική!
Το Πρωτόκολλο αριθμεί, μέχρι σήμερα, στα 24 αυτά χρόνια, μόλις (47) συμβαλλόμενα μέρη, από τα (167) κράτη-μέλη της Αρχής. Ανάμεσα σ’ αυτά, είναι τα (19) από τα (27) κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Όσον αφορά στη δική μας στάση, έχουμε σοβαρούς προβληματισμούς.
Η έννοια της προστασίας της “κοινής κληρονομιάς της ανθρωπότητας” αποτελεί μία -κατ’ αρχήν- σωστή βάση.
Υπάρχει, λοιπόν, το ερώτημα : Αποτελεί, πράγματι, η Διεθνής Αρχή Βυθού έναν θεματοφύλακα του θαλάσσιου βυθού στα διεθνή ύδατα;
Τα επιχειρηματικά συμφέροντα της άπληστης εκμετάλλευσης δηλώνουν παρόντα ακόμα και εκεί, στον Διεθνή Βυθό.
Εκεί υπάρχουν και τεράστια αποθέματα κρίσιμων πρώτων υλών, όπως λίθιο, νικέλιο, μολυβδαίνιο, χαλκός, κοβάλτιο κλπ. – υλικά χρήσιμα και για την περίφημη “ενεργειακή μετάβαση”.
Από την ίδρυσή της, το 1994, η Αρχή έχει εγκρίνει περισσότερες από 22 συμβάσεις εξερεύνησης-εξόρυξης βυθού ωκεανού.
Οι περισσότερες αφορούν στη Ζώνη Κλάριον Κλίππερτον, ανάμεσα σε Χαβάη και Μεξικό.
Μια περιοχή διάσπαρτη με αρκετά στοιχεία, που περιέχουν κοβάλτιο, ικανό να τροφοδοτήσει περίπου 4,8 δισ. ηλεκτρικά οχήματα, σύμφωνα με εκτιμήσεις της βιομηχανίας.
Η εξόρυξή τους, παρά το μεγάλο βάθος, θεωρείται μάλλον απλή υπόθεση.
Υπάρχουν όμως δικαιολογημένες ανησυχίες για τις επιπτώσεις και για την απελευθέρωση επικίνδυνων στοιχείων στο οικοσύστημα.
Μέχρι σήμερα, η Αρχή εξετάζει τους σχετικούς κανονισμούς μέσα στο κλίμα των παγκόσμιων εκκλήσεων για μορατόριουμ στις εξορύξεις αυτές.
Σύμφωνα με τους κανόνες της, δεν εκδίδονται άδειες εξόρυξης αν δεν αποφασίσει η Αρχή για τις περιβαλλοντικές και χρηματοοικονομικές πολιτικές που θα ρυθμίζουν τη βιομηχανία των εξορύξεων.
Αυτή η περίπλοκη, συναινετική διαδικασία, βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και σχεδόν 30 χρόνια.
Υπάρχει, όμως, ένα νομικό κενό που εκμεταλλεύτηκε μια χώρα, το Ναούρου, τον Ιούνιο:
Όταν μια χώρα ενημερώνει την Αρχή για πρόθεση εξορύξεων, αυτή πρέπει να θεσπίσει τους αντίστοιχους κανόνες μέσα σε δύο χρόνια, Αλλιώς να εγκρίνει ένα προσωρινό σχέδιο.
Οι περιβαλλοντικοί, κοινωνικοί και οικονομικοί κίνδυνοι είναι μεγάλοι.
Θεωρούμε προαπαιτούμενη τη συναίνεση των ντόπιων πληθυσμών, μετά από πλήρη ενημέρωση. Όπως και την επιστημονική τεκμηρίωση για αποτελεσματική διασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας.
Ο θαλάσσιος βυθός φιλοξενεί αμέτρητα είδη και λειτουργεί σαν μονάδα ανακύκλωσης των ωκεανών, αφού η αποσύνθεση νεκρών οργανισμών στον πυθμένα ανατροφοδοτεί την τροφική αλυσίδα.
Επιπλέον, ο βυθός απορροφά το ένα τέταρτο των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα το χρόνο.
Ο ρόλος της Αρχής καταγράφεται αρνητικά και στις διαπραγματεύσεις για τη σύναψη συνθήκης για τη βιοποικιλότητα στην ανοιχτή θάλασσα, που πάγωσαν τον Αύγουστο.
Η Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης, γνωστή από τον Κόκκινο Κατάλογο των Απειλούμενων Ειδών, καταγγέλλει ότι ο κανονιστικός ρόλος της Διεθνούς Αρχής Βυθού προτάσσει την εξορυκτική χρήση των ωκεανών και όχι τη διατήρησή τους.
Αντίστοιχοι προβληματισμοί, όπως για τις εξορύξεις , υπάρχουν και για το αυξανόμενο επιχειρηματικό ενδιαφέρον για τους μικροοργανισμούς των βυθών, από εταιρίες, φαρμακευτικές αλλά και γενετικής τεχνολογίας.
Μάλλον εκεί θα πρέπει να αναζητήσουμε και την αιτία της σημερινής όψιμης επίσπευσης της κύρωσης, μετά από 24 χρόνια : στα επιχειρηματικά συμφέροντα για τις σύγχρονες μπαταρίες και το βιολογικό υλικό…
Η μέχρι σήμερα πρακτική της Διεθνούς Αρχής Βυθού δεν παρέχει εχέγγυα για την προστασία αυτής της “κοινής κληρονομιάς της ανθρωπότητας”, έτσι ώστε να ενισχύεται με προνόμια και ασυλίες και αυτή και το προσωπικό της.
Πιστεύουμε ότι πρέπει να επιδιωχθεί μια παγκόσμια συνθήκη για τον έλεγχο των εξορύξεων.
Καταψηφίζουμε!
Τετάρτη 12 Οκτωβρίου 2022 - Ολομέλεια
Επεξεργασία και εξέταση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Εξωτερικών «Κύρωση του Πρωτοκόλλου για τα προνόμια και τις ασυλίες της Διεθνούς Αρχής Βυθού».
