Κυρίες και κύριοι,
Σας ευχαριστώ θερμά που με την πρόσκλησή σας μου δίνετε τη δυνατότητα να αγγίξω ένα αρκετά προωθημένο ζήτημα : τη σχέση του αθλητικού κινήματος με τους αθλητικούς θεσμούς,
Κυρίες και κύριοι,
Σας ευχαριστώ θερμά που με την πρόσκλησή σας μου δίνετε τη δυνατότητα να αγγίξω ένα αρκετά προωθημένο ζήτημα : τη σχέση του αθλητικού κινήματος με τους αθλητικούς θεσμούς,
Σας ευχαριστώ που μου δίνεται τη δυνατότητα να επεξεργαστούμε από κοινού ένα ακόμη πιο προωθημένο ζητούμενο που είναι το ποιά θα πρέπει να είναι η σχέση του αθλητικού κινήματος με τους αθλητικούς θεσμούς.
Σε κάθε περίπτωση η σχέση αυτή για να κατανοηθεί δεν μπορεί να αποκοπεί από τη γενική σχέση των κινημάτων με τους θεσμούς.
Αν δεχτούμε ότι οι θεσμοί είναι οι διάφοροι μηχανισμοί και λειτουργίες που συγκροτούν τη μορφή και τον τρόπο οργάνωσης της ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΖΩΗΣ και ταυτόχρονα αν ορίσουμε ως κίνημα τη μετατροπή των ιδεών σε συνειδητή πολιτική πράξη, αμέσως διακρίνουμε μιας άκρως διαλεκτική σχέση μεταξύ κινημάτων και θεσμών.
Μια διαλεκτική σχέση που δεν ακουμπάει απλώς στο δεδομένο ότι δεν μπορούν να υπάρξουν τα κινήματα έξω από τους θεσμούς, αλλά που επί της ουσίας ορίζει τον τρόπο και τη δυναμική που το ένα επηρεάζει και διαμορφώνει το άλλο.
Σχεδόν υπάρχει μια σχέση μορφής και περιεχομένου με την έννοια ότι στις δημοκρατικές κοινωνίες οι θεσμοί αποτελούν τη μορφή μέσα από την οποία εκφράζεται το περιεχόμενο των κινημάτων.
Το γεγονός λοιπόν ότι το κίνημα προτείνει τη μη παθητική προσαρμογή σε ό,τι συντελείται γύρω μας, προτείνει την μη μοιρολατρική αποδοχή γεγονότων ως τετελεσμένα, προτείνει την ηθική και κοινωνική εγρήγορση, τη διαρκή στοχοθέτηση, τη διαρκή σπειροειδή εξέλιξη προς τα πάνω, καθορίζει στις δημοκρατίες και την ποιότητα των θεσμών.
Μορφοποιεί δηλαδή θεσμούς που επί της ουσίας γίνονται τα εργαλεία που παγιώνουν και συλλογικοποιούν τις ίδιες τις θέσεις των κινημάτων.
Και η αντιστοίχιση αυτή, θεωρητικά τουλάχιστον, ισχύει και μεταξύ αθλητικού κινήματος και αθλητικών θεσμών.
Για να δούμε όμως στην πράξη πως λειτουργεί αυτή η σχέση.
Καταρχήν σε ό,τι αφορά το αθλητικό κίνημα σήμερα.
Το αθλητικό κίνημα ζει μια εποχή που η οικονομία της αγοράς προσπαθεί να εγκολπωθεί πλήρως την κοινωνία και να τη μετατρέψει σε κοινωνία της αγοράς, με αποτέλεσμα και ο αθλητισμός να μην αποτελεί πλέον αμιγώς πραγματική έκφραση της κοινωνίας των πολιτών, αλλά να τείνει να μετατραπεί σε μία ακόμη αγορά.
Αυτή η νέα πραγματικότητα έχει κάποιες συνέπειες, πολλές από τις οποίες είναι εύκολα αναγνώσιμες και αναγνωρίσιμες ειδικότερα στο κορυφαίο αθλητικό γεγονός τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Το ρόλο της κοινωνίας των πολιτών έχουν αναλάβει σε πολύ μεγάλο βαθμό οι πολυεθνικές εταιρίες, η φιλοσοφία της συμμετοχής υποχωρεί στη φιλοσοφία της με κάθε τρόπο και κάθε κόστος νίκης, οι υποδομές στη μεταολυμπιακή τους χρήση δεν έχουν ως επίκεντρο τους πολίτες, αλλά το κέρδος και τόσες άλλες γνωστές παθογένειες.
Αντίστοιχα και το αθλητικό κίνημα, ενώ δηλώνει αδιαπραγμάτευτο στην υποστήριξη κάποιων αρχών που αποτελούν και συστατικά του αθλητισμού, όπως η ειρήνη, η αλληλεγγύη, ο σεβασμός στη διαφορετικότητα, η ευγενική άμιλλα, η αγάπη στο φυσικό περιβάλλον, στην πράξη κινείται πολύ υποτονικά στο να μετατρέψει αυτές τις αρχές σε συνειδητές καθημερινές πράξεις.
Περισσότερο τις αντιμετωπίζει σαν μνημειακά συστατικά του αθλητισμού, παρά σαν ζώσες, ενεργές παιδευτικές αξίες που πρέπει να μεταλαμπαδεύονται στις κοινωνίες.
Τα παραδείγματα είναι πολλά.
Σε μια περίοδο παρατεταμένων εντάσεων σε ολόκληρο τον πλανήτη, σε μια εποχή πολεμικών συρράξεων και συγκρούσεων, σε μια εποχή που παράγει άμετρη βία, άμετρες επιθέσεις, το αθλητικό κίνημα στην καλύτερη περίπτωση ψελίζει κάποια πρέπει.
Σε μια περίοδο που η επιθετική αγοραία λογική μετράει τα χιλιόμετρα της δάδας σε ράβδους χρυσού, που αναπτύσσει εταιρικής φύσης πρότυπα ότι ο πρώτος είναι πρώτος και ο δεύτερος τίποτα, που εξοικειώνει τη νίκη με αθέμιτες και παραβατικές συμπεριφορές, το αθλητικό κίνημα στην καλύτερη περίπτωση τιμωρεί, στη χειρότερη συμμετέχει.
Σε μια περίοδο που η ανάπτυξη, ακόμη και η αθλητική ανάπτυξη, αντί να πλουτίζει τη φύση και τον άνθρωπο, έχει ταυτιστεί με την καταστροφή του πλανήτη και την υπονόμευση των αειφόρων πηγών το αθλητικό κίνημα αδρανές και αμήχανο στην καλύτερη περίπτωση αναπτύσσει κάποια δραστηριότητα δεντροφύτευσης.
Αυτό όμως δεν είναι κίνημα.
Το κίνημα αναλαμβάνει ρόλο, ρόλο πρωτοπόρο, ρόλο καθοριστικό, ρόλο δυναμικό.
Και μάλιστα ένα κίνημα σαν το αθλητικό, που διαθέτει εκ συστάσεώς του το χάρισμα της μεγάλης απεύθυνσης και απήχησης, ο ρόλος του θα μπορούσε να είναι και ρυθμιστικός αν όχι κάποιων εξελίξεων, σίγουρα ρυθμιστικός ως προς τη διαπαιδαγώγηση των πολιτών του κόσμου.
Ένα κίνημα λοιπόν με τέτοια χαρακτηριστικά, νομοτελειακά δημιουργεί και θεσμούς που άλλες φορές κινούνται υποτονικά στην προάσπιση ιδεωδών και αξιών και άλλες φορές είναι ξένοι ως προς αυτές τις αξίες.
Για του λόγου το αληθές θα σας αναφέρω μια πολύ σημαντική παράμετρο των Μεσογειακών Αγώνων του 2013, την περιβαλλοντική παράμετρο και πώς αυτή αντιμετωπίζεται.
Ο φάκελος διεκδίκησης δεσμευόταν για τη διοργάνωση Πράσινων Μεσογειακών Αγώνων.
Ποιά είναι η πραγματικότητα?
Σχεδιασμός εκ μέρους των διοργανωτών προκειμένου να εξασφαλίσουν την προστασία και την αναβάθμιση του περιβάλλοντος δεν υπάρχει, η δε απορρέουσα από το φάκελο δέσμευση εξαντλείται στα παρτέρια των εγκαταστάσεων και σε σταντ με οικολογικό πληροφοριακό υλικό.
Είναι τραγικό που δεν υιοθετείται καμία σύσταση της Ε.Ε στην κατεύθυνση της αειφόρου ανάπτυξης. Δεν αξιοποιείται καν το πρόσφατο παράδειγμα των χειμερινών αγώνων του Τορίνο, το οποίο ακολουθώντας τις οδηγίες της Λευκής Βίβλου για τον Αθλητισμό, διοργάνωσε τους πρώτους πράσινους αγώνες.
Οι οδηγίες του Τορίνο που συνδυάζουν το Ευρωπαϊκό Σύστημα Οικολογίας ( EMAS ) με το Προαιρετικό σύστημα οικολογικής σήμανσης για προϊόντα με μειωμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους ( ECO- LABEL ), αγνοήθηκαν και αγνοούνται εκ μέρους των διοργανωτών.
Ταυτόχρονα το έργο της ανασύστασης της Λίμνης Κάρλας που αναδεικνύει την αειφορική διαχείριση των υδάτινων πόρων και θα αποτελέσει υγροβιότοπο ζωής για ολόκληρη τη Θεσσαλία παρουσιάζει σοβαρές καθυστερήσεις.
Από αυτή τη ζωτική καταστρατήγηση το αθλητικό κίνημα απουσιάζει.
Απουσιάζει από την υπεράσπιση του στόχου.
Απουσιάζει από τη διενέργεια διαδικασιών για την επίτευξη του στόχου.
Απουσιάζει δηλαδή από τί?
Από μια μέγιστη υποχρέωσή του που είναι η ομαλή διασύνδεση αθλητισμού και περιβάλλοντος.
Αντίστοιχα και κανένας αθλητικός θεσμός δεν τοποθετείται, δεν κινητοποιείται, δεν δραστηριοποιείται.
Αθλητικό κίνημα λοιπόν και αθλητικοί θεσμοί ουσιαστικά επιδεικνύουν μια παθητική αποδοχή ενός συγκεκριμένου συσχετισμού δυνάμεων, ο οποίος απουσία των υπολοίπων, αποφασίζει για το πώς θα διαχειριστεί ένα αθλητικό γεγονός σε σχέση με το περιβάλλον.
Κυρίες και κύριοι,
Το ζητούμενο είναι αν αυτή η κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει το αθλητικό κίνημα και οι αθλητικοί θεσμοί είναι αναστρέψιμη.
Και τί είναι αυτό που θα καθορίσει αυτήν την αναστρεψιμότητα.
Και θα πρέπει να δούμε αυτή τη δυνατότητα αναστρεψιμότητας για ένα σημαντικό λόγο κατά την άποψή μου :
To αθλητικό κίνημα ή θα αυτομεταρρυθμιστεί ή θα μείνει ως ταμπέλα.
Και είναι πραγματικά πολύ δύσκολο μέσα σε συνθήκες απόλυτης διαστροφής να μιλήσει κανείς για την αναγέννηση του αθλητικού κινήματος.
Δείτε μέσα σε λίγα χρόνια πόσα πράγματα έχουν αλλάξει.
Ο άνθρωπος έγινε άτομο
Ο πολίτης έγινε ιδιώτης.
Η κοινωνική συνοχή έγινε αλόγιστο κέρδος.
Το δίκαιο έγινε νόμος της ζούγκλας.
Η αλληλεγγύη έγινε φιλανθρωπία.
Η ισότητα έγινε τεράστιος αδήλωτος ιδιωτικός πλούτος.
Ο σεβασμός στη διαφορετικότητα έγινε ρατσισμός.
Σε τέτοιες συνθήκες γενικευμένης αλλοτρίωσης πολύ δύσκολα αναγεννιούνται κινήματα.
Όμως το αθλητικό κίνημα εμπεριέχει μια κρυφή δύναμη, μια ταχυπαλμική δύναμη : Είναι καταδικασμένο να αναφέρεται πάντα σε αξίες που έχουν την ηλικία του πρώτου εξανθρωπισμένου ανθρώπου του σύμπαντος, σε αξίες πανάρχαιες.
Και είναι επίσης καταδικασμένο να απευθύνεται πάντα στο μεγαλύτερο δυνατό ανθρώπινο κοινό, σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Αυτά τα χαρακτηριστικά, μοιραία, το ξεπερνούν.
Ξεπερνούν κάθε κακή πρόθεση αλλοίωσης αυτών των αξιών.
Ξεπερνούν κάθε ύποπτο κίνητρο εκμετάλλευσης αυτών των αξιών.
Ξεπερνούν κάθε πονηρή σκοπιμότητα υπαγωγής αυτών των αξιών στην εξυπηρέτηση σχεδιασμών αλλότριων.
Στις κρισιμότερες στιγμές της ιστορίας, ο Τζέσε Όουενς, δήλωσε εκ μέρους του παγκοσμίου αθλητικού κινήματος, ελεύθερος άνθρωπος.
Στις κρισιμότερες στιγμές του πολιτισμού μας, οι Μαύροι Πάνθηρες, δήλωσαν εκ μέρους του παγκοσμίου αθλητικού κινήματος, ίσοι άνθρωποι.
Στις κρισιμότερες περιοχές του πλανήτη, η παλαιστίνια Χανάν, δηλώνει εκ μέρους του παγκοσμίου αθλητικού κινήματος, ζωντανός άνθρωπος.
Αυτές οι μεγαλειώδεις στιγμές που ανήκουν πλέον στην ιστορία της ανθρωπότητας είναι και η φύτρα ενός νέου αθλητικού κινήματος.
Το αν αυτή η φύτρα θα γίνει θεωρητικός οδηγός και ο θεωρητικός οδηγός εξελιχθεί σε κινηματική πράξη εξαρτάται από όλους μας.
Κυρίως από τους ανθρώπους του αθλητισμού, που οφείλουμε εάν θέλουμε το αθλητικό κίνημα να ζήσει και να μεγαλουργήσει και όχι απλώς να επιβιώνει και να φυλλορροεί, να το ανασυντάξουμε.
Κυρίες και κύριοι,
Μια ταυτόχρονη αναγκαία διαδικασία, παράλληλη με την ανασύνταξη του αθλητικού κινήματος είναι να επιλέξουμε και τί είδους αθλητικούς θεσμούς θέλουμε.
Θεσμούς που προασπίζουν ένα σύνολο αξιών, που εγγυώνται την περιφρούρησή τους
ή μια επίφαση θεσμών, μια ψευδαίσθηση θεσμών.
Θεσμούς που εμπνέονται από τις συλλογικότητες, που καλλιεργούν οράματα,
ή θεσμούς που εμπνέουν στημένα παιχνίδια και καλλιεργούν την εξάρτηση.
Και η βασική πολιτική πλέον τοποθέτηση, μια τοποθέτηση που καλούνται να κάνουν όλοι όσοι εμπλέκονται με τον αθλητισμό και το αθλητικό κίνημα είναι να απαντήσουν πώς θέλουν τη λειτουργία αυτών των θεσμών.
Θεσμός που καθίσταται αιχμάλωτος οικονομικών ή πολιτικών σκοπιμοτήτων, παύει να εξυπηρετεί το αθλητικό κίνημα και υποκύπτει σε αλλότριες εξυπηρετήσεις.
Θεσμός που αναπτύσσεται ως ψευδώνυμη μορφή της εξουσίας, παύει να υπηρετεί τον αθλητισμό και χειραγωγείται από πολιτικές σκοπιμότητες.
Οι αθλητικοί θεσμοί, εάν θέλουμε να είναι κοντά, μαζί, δίπλα στις πιο προωθημένες διεργασίες του αθλητικού κινήματος, εάν θέλουμε να είναι μεγεθυντικοί φακοί των ιδεωδών του αθλητισμού, πρέπει να είναι αυτόνομοι και ανεξάρτητοι από πάσης φύσεως εξαρτήσεις και αγκυλώσεις.
Και η αυτονομία, η ανεξαρτησία προκύπτει πρώτα και κύρια από την οικονομική τους ανεξαρτησία, την οποία θα την εγγυάται ένα αντικειμενικός, ανεξάρτητος μηχανισμός ελέγχου.
Ένας μηχανισμός που χωρίς δοσοληψίες, χωρίς γραμμάτια και επιταγές, θα ελέγχει και θα αποδίδει στη βάση των πραγματικών αναγκών, στη βάση των πραγματικών δράσεων.
Κυρίες και κύριοι,
Όσοι ασχοληθήκαμε με τον αθλητισμό και αποτελούμε μέρος αυτής της μεγάλης οικογένειας που λέγεται αθλητικό κίνημα γνωρίζουμε ότι κάθε άλμα, κάθε τακτική αγώνα, κάθε κινητική εμπειρία, όσες φορές και να επαναληφθεί , δεν είναι ίδια με την προηγούμενη. Πάντοτε μία καινούργια λεπτομέρεια ενσωματώνεται , στις εικόνες που καταγράφονται στον εγκέφαλο του αθλητή , σαν χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης προσπάθειας.
Τα δεδομένα μαζεύονται, συνδυάζονται, συντίθενται και διαμορφώνουν την επόμενη προσπάθεια, με στόχο πάντα την τέλεια κίνηση , το ιδανικό αποτέλεσμα , τη λύση του προβλήματος.
Η παραπάνω τακτική είναι αν το σκεφτείτε είναι μια πολιτική τακτική που μας φέρνει κοντά στο στρατηγικό μας στόχο.
Και είναι αλήθεια ότι σήμερα γνωρίζουμε όλα τα δεδομένα, έχουμε τη δυνατότητα, θαρρώ και τη βούληση να τα συνδυάσουμε, να τα συνθέσουμε και να διαμορφώσουμε την επόμενη μέρα.
Μια επόμενη μέρα που μπορεί να μην είναι ιδανική, καμία φορά στον αθλητισμό τα πράγματα είναι πιο εύκολα από την ίδια τη ζωή, αλλά που θα έχει έναν ιδανικό στόχο.
Και ο ιδανικός στόχος για το αθλητικό κίνημα είναι να αποτελέσει ένα τμήμα της ευρύτερης κοινωνικής δυναμικής που ακόμη είναι ευαίσθητο και ανοικτό σε αξίες και ιδεώδη.
Και η σύζευξη αυτών των ευαισθησιών θα είναι αποτρεπτική στο παρόν και γόνιμη για το μέλλον.
Αποτρεπτική για τα σχέδια που κλονίζουν και αλλοιώνουν τα αθλητικά ιδεώδη.
Αποτρεπτική για τα σχέδια που στο όνομα της υπέρτατης αξίας, της εξουσίας οικονομικής ή πολιτικής, υπονομεύουν θεσμούς και τους καθιστούν ανοχύρωτους και αιχμάλωτους.
Και γόνιμη ώστε το αθλητικό κίνημα επάξια να εκπροσωπεί την πιο αρχαία γιορτή ανθρώπων, πολιτισμών, θρησκειών, γλωσσών, φυλών και φύλλων : τον αθλητισμό.
