Εκφράσαμε ήδη την άποψή μας για το νομοσχέδιο : Είναι συνέχεια κυβερνητικών μεθοδεύσεων, εδώ και πάνω από 30 χρόνια, που αποσκοπούν στην ουσιαστική αποδυνάμωση του δημοσίου τομέα προς όφελος μιας παρασιτικής ξένης και ντόπιας ολιγαρχίας.
Η θέση μας αυτή, ουσιαστικά επιβεβαιώθηκε και από τους φορείς που κλήθηκαν στην προηγούμενη συνεδρίαση.
Οι φορείς ανέδειξαν την αγωνία όλων όσοι έχουν ταχθεί να υπηρετούν του θεσμούς της ελληνικής Διοίκησης, οι οποίοι (και οι λειτουργοί και οι θεσμοί) απαξιώνονται μεθοδικά, από αλλεπάλληλες κυβερνήσεις, στο όνομα μιας δήθεν ‘τεχνοκρατικής αποτελεσματικότητας’. Στην πραγματικότητα θυσιάζονται, με την πρόταξη χρήσιμων ιδεολογημάτων, για να εξυπηρετηθούν οι ιδιοτελείς σκοποί σώρευσης εξουσίας και πλούτου μακριά από το κράτος και την κοινωνία.
Κύριε Υπουργέ, αναφερθήκατε στην πρώτη συνεδρίαση, με «βεμπεριανούς όρους», όπως ό ίδιος είπατε, στο «σύγχρονο γραφειοκρατικό κράτος, ένα κράτος αυξημένου ορθολογισμού», που προσπαθεί να αντιμετωπίσει μια σειρά από σύνθετα ζητήματα της σύγχρονης εποχής και συναντά μια σειρά από αδυναμίες, αντιφάσεις και επικαλύψεις, τις οποίες πρέπει να αντιμετωπίσει.
Κύριε Υπουργέ, το πελατειακό κράτος, που με συνέπεια έστησαν και υπηρέτησαν τα κόμματα που κυβέρνησαν, είναι ένα κακέκτυπο, μια καρικατούρα όχι από τις ιδέες του Βέμπερ, αλλά από τα μοντέλα εξουσίας που με συνέπεια υποστηρίζετε, ενάντια στα συμφέροντα και της χώρας και του λαού.
Το πελατειακό κατασκεύασμα οικοδομήθηκε πάντα απόλυτα συνειδητά. Η κατασκευή αυτή εμπεριέχει (όχι σαν αποτέλεσμα αλλά μέσα στον σκοπό της) και τις επικαλύψεις αρμοδιοτήτων. Το κυρίαρχο κριτήριο (το γνωρίζετε καλύτερα από εμένα) δεν ήταν λειτουργικό, αλλά ήταν πάντα η ιδιοτέλεια : και προσωπική και μικροκομματική.
Για τη βοήθεια στην κατάληψη της εξουσίας, και για την κάλυψη των ολιγαρχικών συμφερόντων και για την εκλογική πελατεία – έτσι ονομάζεται στην πολιτική αργκό η έκφραση της λαϊκής ψήφου στη Δημοκρατία – υπάρχει πάντα η αντίστοιχη “αντιπαροχή”. Και η αντιπαροχή είναι οι “ευνοϊκές ρυθμίσεις” του πελατειακού συστήματος. Επομένως : ένα πολύπλοκο και άναρχο σύστημα είναι όχι μόνο χρήσιμο, αλλά ουσιαστικά αναγκαίο, για σας, ακριβώς για να υπάρχει η ευρεία δυνατότητα για τις αυθαιρεσίες των πάσης φύσεως τέτοιων “αντιπαροχών”!
Η λειτουργικότητα ενός εθνικού συστήματος που στοχεύει στην αντιμετώπιση ζητημάτων της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης είναι πράγματι απαραίτητη. Αποτελεί, όμως, μόνο μια προσχηματική επίκληση για το συγκεκριμένο νομοσχέδιο. Εξάλλου, αυτό προτείνει ένα υπερσυγκεντρωτικό σύστημα, που παραγκωνίζει όχι μόνο την τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά και όλα τα υπόλοιπα υπουργεία.
Όπως σωστά είπε και ο Καθηγητής Κοντιάδης, το μοντέλο αυτό «έχει χαρακτηριστικά δυσλειτουργικά, γραφειοκρατικά, συγκεντρωτικά και δεν θέτει και σαφείς στόχους και ουσιαστικά κριτήρια για την κατανομή των αρμοδιοτήτων · αφήνει πάρα πολλά πράγματα στον κανονιστικό νομοθέτη, σε Υπουργικές Αποφάσεις και σε κανονιστικές πράξεις, με αποτέλεσμα» να είναι εντελώς αμφίβολο «αν θα πετύχει τους στόχους τους οποίους εξαγγέλλει».
Το πρόβλημα με τις εξουσιοδοτικές πράξεις ανέδειξε και ο Σύλλογος Αποφοίτων της Εθνικής Σχολής.
Σωστά μας είπαν και ότι το νομοσχέδιο, ενώ δεν κάνει «διεξοδική αναφορά στο ρυθμιστικό αντικείμενο,… είναι πολύ αναλυτικό, αντίθετα, όταν πρόκειται για τη δημιουργία δομών ελέγχου της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης».
Το Διοικητικό Επιμελητήριο, επίσης, μας είπε ότι Οι «πληθωρικές δομές» που δημιουργεί το νομοσχέδιο «δεν φαίνεται να μπορούν να είναι αποτελεσματικές», αφού «δεν είναι σαφές τι ακριβώς θα κάνουν (και) πώς θα συντονίζονται όλες αυτές οι δομές με τις υφιστάμενες, χωρίς να δημιουργούνται νέες επικαλύψεις».
Και ο Σύλλογος Αποφοίτων της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης επισήμανε ότι «Απουσιάζει η σαφής διάκριση των αρμοδιοτήτων σε επιτελικές και εκτελεστικές, καθώς, δεν προσδιορίζονται τα σχετικά κριτήρια και η μεθοδολογία».
Υπάρχουν κρίσιμες ελλείψεις και στο σχεδιασμό του συστήματος και στην προσαρμογή του με το δικό μας περιβάλλον. Γι’ αυτό, ειπώθηκε σωστά ότι : «ενώ αναφέρονται λειτουργικές περιοχές και λειτουργικοί τομείς που αποτελούν τα γενικά επίπεδα ταξινόμησης των πολιτικών, δεν αναφέρεται πουθενά με ποιον τρόπο θα φτάσουμε εκεί. Στη δική μας χώρα. Πώς δηλαδή από το σημερινό σύστημα αρμοδιοτήτων, που δεν υπακούει σε κανένα λειτουργικό κριτήριο, θα φτάσουμε στην ταξινόμηση τους στις μνημονευόμενες λειτουργικές κατηγορίες. Και αυτό είναι το κεντρικό ερώτημα, που παραμένει αναπάντητο».
Αποτελεί κοινό τόπο ότι τα πολιτικά συστήματα στις αστικές δημοκρατίες της Δύσης, ιδίως από τα τέλη της δεκαετίας του ’70, ρέπουν προς το συγκεντρωτισμό. Χαρακτηριστικά, θα θυμίσω τη μεγάλη συζήτηση που έγινε στη Γερμανία, τη δεκαετία του ’80, για το ζήτημα του πρωθυπουργο-κεντρισμού. Αυτή η πολιτική αντίληψη κυριαρχεί και εδώ, όπου οι Πράξεις του Υπουργικού Συμβουλίου θεσμοθετούνται σαν το κλειδί που θα ξεκλειδώνει τα πάντα.
Το ακούσαμε και από το Διοικητικό Επιμελητήριο : Τα συστήματα αλλάζουν συνολικά, «σαν σύνολα λειτουργιών – και όχι μόνο με αποσπασματικές κατευθύνσεις». Ερχόμαστε λοιπόν, στο εύλογο ερώτημα : μέχρι τώρα έγινε προσπάθεια να αναδιαταχθεί το σύστημα με νόμους και Προεδρικά Διατάγματα. Απέτυχε. «Θα επιτευχθεί τώρα με πράξεις Υπουργικού Συμβουλίου;»
Χαρακτηριστικό παράδειγμα : «Τι σημαίνει ότι η μεταφορά, λόγου χάρη της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στους δήμους με όλο το προσωπικό, τον εξοπλισμό, τους πόρους, εγκρίνεται με Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου;»
Θέσαμε ένα ερώτημα στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας, η οποία αξιολογεί και το σύστημα και τη νομιμότητα λειτουργίας του συστήματος εσωτερικού ελέγχου, όπου συμπεριλαμβάνεται και η διαχείριση κινδύνου. Ρωτήσαμε τι συμβαίνει όταν ο επικεφαλής του φορέα δε λαμβάνει υπόψη όσα επισημαίνει ο διαχειριστής κινδύνου. Η απάντηση της Αρχής ήταν ότι εδώ δεν προβλέπεται κάποια ποινή, κάποια κύρωση.
Προβλήματα, όμως, δεν έχουμε μόνο στη διάσταση των αρμοδιοτήτων των επιπέδων και των αντίστοιχων δομών και διαδικασιών. Άλλο κομβικό πρόβλημα είναι η μεγάλη υποστελέχωση των υπηρεσιών σε όλα τα επίπεδα.
Επιπλέον, όπως επεσήμαναν οι Απόφοιτοι της Εθνικής Σχολής, σε πολλά υπουργεία εκκρεμεί η έκδοση νέου οργανισμού όπου θα αποτυπώνονται οι ασκούμενες αρμοδιότητες.
Θεωρητικά, πριν προχωρήσει κανείς σε επόμενο βήμα νομοθέτησης πρέπει να έχει αξιολογήσει το προηγούμενο.
Αλήθεια : Έχει γίνει κάποια εμπεριστατωμένη αποτίμηση για την εφαρμογή του δήθεν Συστήματος Εσωτερικού Ελέγχου, επί 19 μήνες ; Εάν ναι, θα ήταν χρήσιμο να μας δώσετε κάποια στοιχεία για τις σχετικές εκδοθείσες Πράξεις, τις αναθέσεις, αλλά και το προσωπικό που έχει αναλάβει καθήκοντα στις μονάδες αυτές.
Επίσης, σωστά διαπιστώθηκε ότι «Οι δυσκολίες που θα συναντήσουν οι φορείς που θα επιχειρήσουν να εφαρμόσουν αυτές τις διατάξεις, θα είναι ανυπέρβλητες. Δεν έχουν, ούτε τις υποδομές και ούτε τις γνώσεις για να το εφαρμόσουν».
Σαν να μην έφταναν αυτά, από το νομοσχέδιο «απουσιάζουν τα δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα για την έκδοση των σχετικών υπουργικών αποφάσεων που θα εξειδικεύουν τις προβλέψεις του νόμου».
Από την άλλη, είναι αυτονόητο ότι η οποιαδήποτε μεταφορά αρμοδιοτήτων «προϋποθέτει και τη μεταφορά πόρων, δομών και προσωπικού και ταυτόχρονα την κατάργησή τους από το επίπεδο προέλευσης».
Ενδεικτικά επ’ αυτού, για τη διαχείριση κινδύνων επισημάνθηκε ότι «χωρίς πρόγραμμα υποστήριξης των δήμων οι μικροί και μεσαίοι δήμοι δε θα μπορέσουν να το εφαρμόσουν». Αυτό το είχε επισημάνει και η ΚΕΔΕ, στο παρελθόν, για τις μονάδες εσωτερικού ελέγχου στους δήμους.
Κύριε Υπουργέ σας έθεσα ευθέως το ερώτημα για το συντάκτη του νομοσχεδίου. Απαντήσατε ότι «πολλοί άνθρωποι δούλεψαν για πολύ καιρό για το νομοσχέδιο αυτό» και επομένως, η νομοθετική πρωτοβουλία ανήκει, όπως είπατε, και σε «υπηρεσιακούς ανθρώπους» και σε «τεχνικούς σας σύμβουλους» και ότι και εσείς εργαστήκατε προσωπικά.
Θα είχε ενδιαφέρον να μας ενημερώσετε : Ποιο ήταν το μέγεθος εμπλοκής των τεχνικών συμβούλων στη συγκεκριμένη “νομοθετική πρωτοβουλία”. Τί ακριβώς ζητήθηκε από αυτούς, Τί παρέδωσαν , και πόσο αμείφθηκαν – Ποιο ήταν το ύψος της αμοιβής τους.
Κύριε Υπουργέ στην προηγούμενη συνεδρίαση αναφερθήκατε και στους στόχους της “πολυεπίπεδης διακυβέρνησης” σε σχέση με τη Βιβλιοθήκη. Μιλήσατε για την ανάγκη παρέμβασης, γιατί και εδώ «ενδεχομένως υπάρχουν συγκρούσεις ή αντιφάσεις, αντιγνωμίες, επικαλύψεις των αρμοδιοτήτων».
Φαίνεται ότι μάλλον δεν σας ενδιαφέρει η γνώση που παρέχει η επιστημονική αντιπαράθεση, η τεκμηρίωση και η στοιχειοθέτηση των απόψεων. Αλλιώς θα ακολουθούσατε άλλη πρακτική σε σχέση με τα επιστημονικά περιοδικά και θα υπήρχαν και οι απαραίτητες συνδρομές.
Όμως , στελέχη στο Δημόσιο με γνώσεις και κρίση μπορεί να είναι και επικίνδυνα. Αυτό που προέχει είναι οι “αντιπαροχές”, που είπαμε προηγουμένως, και όχι η εύρυθμη νομιμότητα και η εξασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος. Το σύστημα χρειάζεται να ανοίγουν “παραθυράκια” για να λειτουργεί το πελατειακό σύστημα, το σύστημα των “αντιπαροχών”.
Εντέλει, κύριε Υπουργέ, αν πράγματι πιστεύετε αυτό που είπατε, ότι «η βιβλιοθήκη και η γνώση πάντα έχει την αξία της», γιατί δεν την επαναφέρετε άμεσα σε πλήρη και κανονική λειτουργία ;
Κύριε Υπουργέ, μιλήσατε επίσης και για την ανάγκη καταγραφής του ανθρώπινου δυναμικού, που θα ήταν απαραίτητη και για «ένα στοιχειώδη προγραμματισμό προσλήψεων». Είπατε ότι είμασταν «δέκα χρόνια πίσω».
Όμως, η πραγματικότητα είναι ακόμα χειρότερη από αυτό το επαναλαμβανόμενο αφήγημα. Τα στοιχεία που περιγράψατε υπήρχαν στην Υπηρεσία στη Βασιλίσσης Σοφίας και πριν τα μνημονιακά χρόνια, είτε ονομαζόταν Υπουργείο είτε Γενική Γραμματεία…
Εάν ερευνήσετε, θα βρείτε και τα στοιχεία αλλά και μία μελέτη – και αυτή ακριβοπληρωμένη – που έλεγε ότι τα στοιχεία αυτά ήταν πιο αξιόπιστα από εκείνα που χρησιμοποιήθηκαν στη συνέχεια, λόγω των μνημονίων.
Όμως, φαίνεται ότι τα αφηγήματα μπορούν να φαίνονται πάντα χρήσιμα, ιδίως όταν συνδυάζονται και με επικοινωνιακά καλλιεργημένες προκαταλήψεις!
Κύριε Υπουργέ, στην προηγούμενη συνεδρίαση αναφερθήκατε και στον “Ραπτάρχη”. Ένα επί δεκαετίες πολύτιμο νομικό εργαλείο, πριν ακόμα υπάρξουν οι πλατφόρμες στο διαδίκτυο, όπως η Νόμος. Όπως ακριβώς το περιγράψατε, με κάπως απαξιωτικό τόνο: «Με τα ωραία ντοσιέ, στα οποία μπαίνανε και βγαίνανε κάτι σελίδες». Είναι αλήθεια ότι, λόγω της χρησιμότητας και της μοναδικότητας, ήταν μία επικερδής επιχείρηση.
Ο Παντελής Ραπτάρχης, άφησε αυτήν την επικερδή επιχείρηση, με το σοβαρό της πελατολόγιο, στο Δημόσιο, επί υπουργίας του αείμνηστου Κωστή Στεφανόπουλου · και λειτούργησε σαν Κληροδότημα, σε μια μονάδα της Διεύθυνσης Οικονομικών του Υπουργείου που τότε ονομαζόταν Προεδρίας.
Όλοι γνωρίζουμε ότι ένας επιχειρηματίας, που είχε σχέσεις με όλα τα κόμματα, ο Σωκράτης Κόκκαλης, με την συνδρομή του εγνωσμένου επιστήμονα Νικόλαου Τζωρτζόπουλου, βασιζόμενος στη μεθοδολογία του Ραπτάρχη, την προσάρμοσε σε πλατφόρμα πληροφορικής.
Θα μπορούσε αυτό να το κάνει και το δημόσιο; Βεβαίως ! είναι η απάντηση. Το δημόσιο είχε στα χέρια του αυτή τη νομική μονάδα, είχε και το προσωπικό, είχε και τους οικονομικούς πόρους και την τεχνογνωσία στην πληροφορική, για να το κάνει !
Όμως τι έκανε; Πήρε κονδύλια για να φτιάξει άλλη δική του πλατφόρμα πληροφορικής, που την ονόμασε “Θέμις”, και απαξίωνε μεθοδικά το Ραπτάρχη, και, κυρίως, με τον απλούστερο τρόπο : με την – ούτε αθώα ούτε τυχαία – επιλογή και τοποθέτηση ακατάλληλου προσωπικού για τη στελέχωση της μονάδας.
Φτιάχτηκε ένα Τμήμα με 30 νομικούς και 40 άτομα επιπλέον προσωπικό, σε μια Διεύθυνση Οικονομικού. Με βάση τη διοικητική επιστήμη, αυτό το μέγεθος αντιστοιχεί σε επίπεδο Γενικής Διεύθυνσης. Η μοίρα της υπηρεσιακής μονάδας του Ραπτάρχη ήταν, λοιπόν, προδιαγεγραμμένη.
Το θλιβερό αποτέλεσμα είναι ότι ενώ το Δημόσιο έβγαζε και μπορούσε ακόμα να έχει πολλά έσοδα από το “Ραπτάρχη”, σήμερα καταβάλλει υπέρογκα ποσά σε συγκεκριμένη ιδιωτική επιχείρηση, που έχει τεράστιο πελατολόγιο, και πέρα από το δημόσιο.
Θα ήταν πολύ ωραίο να υπήρχε στην αίθουσα κάποιος αφελής : να παρέμβει και να ρωτήσει αν υπήρξε διερεύνηση και απόδοση ευθυνών για την απαξίωση του Ραπτάρχη, που ήταν σημαντικό περιουσιακό και λειτουργικό στοιχείο για το ελληνικό δημόσιο!
Κύριε Πρόεδρε, δεν έχει νόημα να αναλώσω άλλο χρόνο μπαίνοντας και σε άλλα ζητήματα για τις ρυθμίσεις του νομοσχεδίου για την “πολυεπίπεδη διακυβέρνηση” , που ο κ. Υπουργός τη χαρακτήρισε «μια χαρά σύστημα»!
Εμείς δεν βλέπουμε καμία χαρά – αλλά πολλές τρομάρες , για όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, και κυρίως για τους πολίτες αυτού του κράτους.
Γι’ αυτό και είπαμε ότι το καταψηφίζουμε επί της αρχής. Ως προς τα ειδικότερα άρθρα επιφυλασσόμαστε για την Ολομέλεια.
Σας ευχαριστώ!
Διαβάστε ακόμα
Η λεγόμενη Πολυεπίπεδη Διακυβέρνηση εμπεριέχει την υπονόμευση – αν όχι και αναίρεση – της ίδιας της Δημοκρατίας.
O δήθεν εκσυγχρονισμός και οι δήθεν αναγκαίες μεταρρυθμίσεις οδηγούν στην ενίσχυση των ολιγαρχικών μοντέλων και στην πολιτεία και στην οικονομία.
Αίθουσα Γερουσίας,
Δευτέρα, 16 Ιανουαρίου 2023 και ώρα 13.00’
(4η συνεδρίαση - β΄ ανάγνωση)
Συνέχιση της επεξεργασίας και εξέτασης του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Εσωτερικών «Πολυεπίπεδη διακυβέρνηση και διαχείριση κινδύνων στον δημόσιο τομέα».
