Σοφία Σακοράφα | Οι πρωθυπουργικές δηλώσεις περί δεδομένης συμμάχου , υποβαθμίζουν από μόνες τους τη χώρα μας
Κύριε Πρόεδρε σας ευχαριστώ!
Θα εκμεταλλευθώ την ευκαιρία, για να μιλήσω και για κάποια πολιτικά ζητήματα που ανήκουν στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Εξωτερικών.
Έχουμε μία Κυβέρνηση που διατυμπανίζει την δεδομένη υποστήριξη προς τις εκάστοτε επιλογές των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Και όμως, διαπιστώνουμε ότι η χώρα μας βρίσκεται χαμηλά στις προτεραιότητες επικοινωνίας της νέας ηγεσίας στον Λευκό Οίκο και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Πριν από ένα μήνα είχαμε ένα διήμερο βομβαρδισμό από τα ΜΜΕ της αέναης κυβερνητικής χρηματοδότησης, ότι επίκειται επικοινωνία του Προέδρου των ΗΠΑ με τον Έλληνα Πρωθυπουργό. Κατόπιν έπεσε πλήρης σιωπή. Και μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει καμία επικοινωνία της νέας ηγεσίας των ΗΠΑ με την ελληνική πολιτική ή πολιτειακή εκπροσώπηση.
Υποθέτω κ. Υπουργέ, ότι και εσείς, ως επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας, συμμερίζεστε τον προβληματισμό μας για αυτή την κατάσταση. Θα είχε, επίσης, πολύ ενδιαφέρον η εκτίμησή σας για τους λόγους αυτής της πολιτικής συμπεριφοράς.
Προφανώς, η παράλειψη αυτή του Λευκού Οίκου στέλνει ένα σαφές μήνυμα υποβάθμισης προς την πρόθυμη και υπάκουη Ελλάδα – τη “δεδομένη” Ελλάδα, όπως με έπαρση δήλωνε ο Πρωθυπουργός μας.
Η υποβάθμιση, επιβεβαιώνεται και από άλλα γεγονότα. Είναι γνωστό, κ. Υπουργέ, πως είχατε επικοινωνία μόλις στις 15 Φεβρουαρίου, με τον νέο ομόλογό σας των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, που είχε αναλάβει καθήκοντα στις 26 Ιανουαρίου!
To έχουμε πει από την πρώτη στιγμή: Οι δηλώσεις περί δεδομένης συμμάχου υποβαθμίζουν από μόνες τους τη χώρα μας. Αυτός ο αυτοπροσδιορισμός, αυτός ο εκούσιος αυτοπεριορισμός καθορίζει και τον τρόπο που θα μας αντιμετωπίζουν και οι ΗΠΑ και κάθε άλλος ενδιαφερόμενος – που δεν μπορεί να είναι άλλος από την υποβάθμιση.
Μάλλον, όμως, υπάρχει και κάτι ακόμα, που σημαίνει και πρόσθετη ελληνική ευθύνη : Η άκριτη υποστήριξη της Κυβέρνησης Μητσοτάκη σε όλες τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης Τραμπ, μάλλον δεν αξιολογείται τόσο θετικά από τη νέα κυβέρνηση Μπάιντεν. Στον τομέα αυτό, συμμετοχή ευθύνης έχει και η Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, που ήταν επίσης πάντα πρόθυμη στα κελεύσματα του “διαβολικά καλού” Τραμπ. Να μην ξεχνάμε ότι κατάφεραν, για χάρη των νατοϊκών σχεδιασμών, οι σχέσεις μας με τη Ρωσία να φτάσουν σε σημείο που μπορεί να συγκριθεί μόνο με την πιο παγωμένη περίοδο του ψυχρού πολέμου.
Επίσης, πρέπει εδώ, στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, να μιλήσουμε και για τον τρόπο παρουσίας των ξένων πρεσβειών στη χώρα μας.
Ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα μας είχε προϊδεάσει, και από την προηγούμενη θητεία του στην Ουκρανία, ότι θα είχε μία περισσότερο ενεργητική παρουσία (για να το διατυπώσω όσο πιο διπλωματικά μπορώ).
Είδαμε πρόσφατα και τον Γερμανό Πρέσβη να παρεμβαίνει με μαθήματα άσκησης δημοσιογραφίας. Για τα οποία, μάλιστα, δεν υπήρξε και καμία αντίδραση! Θα χαιρόμουν πολύ αν με διαψεύδατε σε αυτό, κ. Υπουργέ. Ή μήπως επισημάνατε την ανάρμοστη αυτή συμπεριφορά στις 15 Φεβρουαρίου, στην επικοινωνία σας με τον προϊστάμενό του, Υπουργό των Εξωτερικών ;
Παρεμπιπτόντως, μήπως είχατε και καμία ενημέρωση για τον σχεδιαζόμενο ρόλο της Μπούντεσβερ, του γερμανικού στρατού, σε περιοχές όπου η χώρα μας ασκεί κυριαρχία και έχει κυριαρχικά δικαιώματα ;
Το Γερμανικό Υπουργείο Άμυνας είχε εκδώσει το σχετικό σχέδιο μια εβδομάδα πριν την επικοινωνία σας – το έχω ήδη καταθέσει στην Επιτροπή. Φαντάζομαι ότι οπωσδήποτε θα έχετε ενημερωθεί από τις υπηρεσίες σας. Αλλά αυτό είναι ζήτημα που απαιτεί αντιμετώπιση σε υψηλό επίπεδο και σε συνεργασία και με τον Υπουργό Άμυνας – δεν είναι θέμα που μπορεί να ανατεθεί αποκλειστικά σε υφιστάμενες μονάδες.
Αναφέρθηκα παραπάνω στην ελληνική άκριτη υποστήριξη και αποδοχή ακραίων θέσεων. Μία αναφορά μόνο, στις σχέσεις μας με το Ιράν. Υπήρξε πριν λίγες μέρες συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών Γαλλίας, της Γερμανίας και Μεγ. Βρετανίας για να συνεννοηθούν και να συντονίσουν τις κινήσεις τους σε σχέση με το Ιράν, με δεδομένη, πλέον, και την αλλαγή ηγεσίας στις ΗΠΑ.
Γνωρίζουμε όλοι πως οι σχέσεις μας με το Ιράν αποτελούν σοβαρό παράγοντα που επηρεάζει και τις σχέσεις με άλλες χώρες της περιοχής, όπως με την Τουρκία, το Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία, ή και τα Εμιράτα, με τα οποία συνάψατε πρόσφατα συμμαχία.
Ποιος είναι ο σχεδιασμός της Ελληνικής Κυβέρνησης ;
Ό,τι πει η Ουάσινγκτον ; Ή ό,τι πει το Βερολίνο ;
Ίσως πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας πως σήμερα συζητάμε για τον Οργανισμό ενός Υπουργείου που θα κληθεί να υπηρετήσει τις πολιτικές άλλων χωρών.
Οι πράξεις και οι παραλείψεις της Κυβέρνησης, η ίδια η πολιτική της αντίληψη έχουν σχεδόν καταργήσει το ρόλο του Υπουργείου.
Ίσως έτσι εξηγείται και η ελαφρότητα με την οποία αντιμετωπίζονται τα ζητήματα του Οργανισμού του.
Πέρασε πάνω από ένα χρόνος από τότε που ακούσαμε για σχετικές διαβουλεύσεις σας με υπηρεσιακούς εκπροσώπους και παράγοντες.
Και αποδείχτηκε ότι δεν τους ακούσατε όλους. Και σε όλη αυτή τη διαδικασία, αν και είχατε τα χρονικά περιθώρια, ήσασταν ιδιαίτερα επιλεκτικοί σε σχέση με τις προτάσεις και παρατηρήσεις που δεχθήκατε.
Το έχουμε δει πολλές φορές “το ίδιο έργο”. Η όποια διαβούλευση δεν αντιμετωπίζεται ουσιαστικά αλλά μόνο σαν μια υποχρεωτική διαδικασία, που τυπικά πρέπει να ολοκληρωθεί.
Και ποιο είναι το αποτέλεσμα;
Όλοι είναι δυσαρεστημένοι.
Δεν τολμήσατε έναν νέο ριζικό σχεδιασμό του Υπουργείου. Προσπεράσατε εύκολα την αντιμετώπιση που θα επέβαλλε η διοικητική επιστήμη, από φόβο, να μη συγκρουστείτε με το προσωπικό. Και όμως, τελικά, αυτό ακριβώς καταφέρατε.
Σταθήκατε στην επιφάνεια των πραγμάτων. Η προχειρότητα της αντιμετώπισης φαίνεται και στους τρεις πυλώνες, που απλώς αντιστοιχούν στα τρία Υπουργεία προέλευσης του προσωπικού.
Και η Γενική Γραμματεία Αποδήμου στριμώχνεται μαζί με τους Ακολούθους Τύπου, σε ένα ετερόκλητο και αποδυναμωμένο πυλώνα.
Για τον Απόδημο Ελληνισμό, το ξαναλέω, χρειάζεται απαραίτητα αυτοτελής υποδομή. Και, όχι βέβαια, σε επίπεδο Γενικής Διεύθυνσης και μάλιστα σε ένα Υπουργείο, που έχει Αναπληρωτή Υπουργό, Υφυπουργό και Γενικούς Γραμματείς.
Κε Υπουργέ, έχουμε μπροστά μας έναν Οργανισμό ουσιαστικά ημιτελή και ανώριμο, που απαιτεί επανεξέταση και αναθεωρήσεις.
Είναι καλύτερα για την εξωτερική μας πολιτική, αλλά και για τους εργαζόμενους σε αυτήν να το αποσύρετε.
Άλλωστε ο ίδιος αναγγείλατε προχθές ότι θα υπάρξει νομοθέτημα για την αναδιάρθρωση των αρχών εξωτερικού.
Ένα ελλειμματικό περιεχόμενο στον Οργανισμό, ένα προβληματικό νομικό κείμενο, με ασάφειες, συσκοτίσεις και στρέβλωση της πραγματικότητας. Θα αναφέρω χαρακτηριστικά : Στον πίνακα για την αναλογία υπαλλήλων στην κεντρική υπηρεσία και στο εξωτερικό, έχουν συμπληρωθεί στοιχεία μόνο για δύο χρόνια και όχι για έξη, όπως θα έπρεπε. Αλλά ακόμα και σε αυτές τις δύο καταχωρίσεις, ο αριθμός προσωπικού αναφέρεται μόνο σε ένα έτος. Έτσι καμιά σύγκριση δεν είναι δυνατή.
Αλλού ο υπερβάλλων ζήλος για διαστρέβλωση αγγίζει τα όρια του κωμικού. Ενδεικτικά, μόνο, στην 6η σελίδα της Έκθεσης γίνεται αναφορά σε αυξήσεις προσωπικού. Αυξήσεις κατά 8% και κατά 12% χαρακτηρίζονται μικρές, ενώ αύξηση κατά 18% παρουσιάζεται ως «οριακή».
Δυστυχώς, οι εκθέσεις αυτές φέρουν και την υπογραφή σας κ. Υπουργέ.
Όμως, είναι εκθέσεις που πολύς άλλος κόσμος είναι υποχρεωμένος να τις μελετήσει. Στη Βουλή, στη Δημόσια Διοίκηση, στα Δικαστήρια σε Πανεπιστήμια, κλπ..
Όλοι γνωρίζουμε ότι δύο είναι τα βασικά προβλήματα του Υπουργείου, τα οποία συστηματικά καλύπτονται με σιωπή : Η υποστελέχωση και η υποχρηματοδότηση.
Τελικά, όμως, και τα δύο αυτά προβλήματα, χρησιμοποιούνται για την εφαρμογή πελατειακών και ρουσφετολογικών επιλογών.
Όπως φαίνεται, ειδικά για την κάλυψη των πολυάριθμων στρατηγικών και επιτελικών μονάδων, περισσεύουν και χρήματα και προσωπικό.
Όχι, όμως, για τις υπηρεσίες στο εξωτερικό. Για επιτελάρχες ναι – για την απαραίτητη υποδομή τους όχι.
Ακούγετε σχεδόν ειρωνική η αναφορά σε μετάβαση στην ψηφιακή εποχή όταν ο προτεινόμενος Οργανισμός όχι μόνο δεν βελτιώνει τη λειτουργία και τη στελέχωση των προξενικών και διπλωματικών αρχών, αλλά εμποδίζουν ουσιαστικά τη λειτουργία τους.
Το αποτέλεσμα το περιέγραψαν με ακρίβεια όλοι οι φορείς.
Για τον ολοένα αυξανόμενο απόδημο ελληνισμό, διατίθενται όλο και λιγότερα προξενεία και με προσωπικό που διαρκώς συρρικνώνεται. Είναι ζητήματα γνωστά, έχουμε κουραστεί να τα επαναλαμβάνουμε !
Με τον ίδιο τρόπο διατηρούμε και διπλωματικές αντιπροσωπείες υποστελεχωμένες. Με έναν πρέσβη που καλύπτει και τους τρεις πυλώνες ενώ αναγκάζεται να καλύπτει και τις άλλες ανάγκες της υπηρεσίας, έως και γραμματέας και τηλεφωνητής.
Μπροστά σε τέτοια σοβαρά προβλήματα, είναι στρουθοκαμηλισμός να ασχολούμαστε με διλήμματα του τύπου “ναι ή όχι σε μόνιμο Υφυπουργό”, ή “πόσοι Γενικοί Γραμματείς, και από αυτούς πόσοι Υπηρεσιακοί”.
Το πρόβλημα δεν είναι πως θα διαμορφωθεί η κορυφή της πυραμίδας. Εδώ δεν υπάρχει κάν η κανονική πυραμίδα.
Μεγάλος προβληματισμός υπήρξε για την ονομασία ενός φορέα. Αν θα είναι για Απόδημο Ελληνισμό ή για Απανταχού ή για Οικουμενικό. Το πρόβλημα, όμως δεν είναι εκεί.
Το πρόβλημα είναι ότι δεν έχουμε πολιτική για όλους αυτούς τους ανθρώπους, που ζουν είτε στη Νέα Υόρκη, είτε στο Αργυρόκαστρο, είτε στο Βερολίνο, είτε στην Τένεδο.
Δεν προχωράτε, ούτε τώρα, στην απαιτούμενη γενναία στελέχωση στο εξωτερικό. Επαναλαμβάνετε τις αναχρονιστικές προσεγγίσεις των πελατειακών μετατάξεων, όπως πριν δεκαετίες.
Δεν προχωρήσατε το 2020 σε προσλήψεις μέσω της Διπλωματικής Ακαδημίας. Δεν τις χρειάζεται αυτές το επιτελικό σας κράτος. Ήδη, πολλοί σκέπτονται ή και μεθοδεύουν να λυθεί το πρόβλημα με παράταση των ετών υπηρεσίας ως τη συνταξιοδότηση.
Η εμμονή σας στον αναχρονισμό φαίνεται και στις γλώσσες που απαιτούνται για την εισαγωγή στη Διπλωματική Ακαδημία.
Σε ένα πολυπολικό διεθνές περιβάλλον, απορρίπτετε γλώσσες όπως η Αραβική, η Ισπανική, η Κινεζική και η Ρωσική. Είναι επίσημες γλώσσες του ΟΗΕ, χρησιμοποιούνται από εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους, σε χώρες με τις οποίες έχουμε κρίσιμες σχέσεις αλλά και προοπτικές.
Και γιατί το κάνετε αυτό ; Μία και μόνο είναι η πιθανή εξήγηση : Για να εξυπηρετήσετε μια μικρή διπλωματική κάστα που θέλει να ανανεώνεται κληρονομικά. – Παρακαλώ, αν έχετε κάποια άλλη εξήγηση να μας την πείτε !
Με όλα αυτά τα δεδομένα, η φθίνουσα πορεία μας δεν μπορεί να θεωρηθεί έκπληξη. Ούτε οι αρνητικές της συνέπειες.
Π.χ., Το αποκαλούμενο «τουρκολιβυκό σύμφωνο» δεν είναι τόσο επίτευγμα του τουρκικής διπλωματίας, όσο το φυσικό αποτέλεσμα της υποστελέχωσης και υποχρηματοδότησης του Υπουργείου μας.
Κάπως έτσι, πρέπει να κάνουμε βαθιές αναδρομές το χρόνο για να επικαλεστούμε την τελευταία διπλωματική επιτυχία της Ελλάδας. Και αυτό δεν αφορά στις ικανότητες ή την επάρκεια του προσωπικού του Υπουργείου.
Κύριε Υπουργέ,
Την ώρα που προχωρούν οι λεγόμενες διερευνητικές συνομιλίες με την Τουρκία, οι προβληματισμοί γίνονται εντονότεροι.
Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε την αδυναμία της Κυβέρνησης – και με ευθύνη κυρίως του Πρωθυπουργού – να απορρίψει εξαρχής τη μεροληπτική παρέμβαση της Γερμανίας. Έτσι, εγκλωβιστήκαμε σε μια υποχρεωτική, πλέον, ακολουθία συνεχών υποχωρήσεων. Και μάλιστα χωρίς να έχουμε εξασφαλίσει εκ των προτέρων ένα πλαίσιο κυρώσεων, συζητάμε και διαπραγματευόμαστε την ώρα που τουρκικά πολεμικά κάνουν έρευνες πάνω σε ελληνική υφαλοκρηπίδα και εγκλωβίζουν ελληνικά αεροσκάφη. Αντίθετα, μάλιστα, καταφέραμε (εντός εισαγωγικών καταφέραμε) η έναρξη των συζητήσεων να αναβάλλει, εξ ορισμού και επ’ αόριστον, κάθε πιθανότητα κυρώσεων.
Αυτό δεν είναι οπωσδήποτε πλαίσιο πραγματικού διαλόγου. Ευχόμαστε να μην αποδειχθεί ένα προαναγγελθέν τελεσίγραφο χαλκευμένου συνυποσχετικού. Σε περίπτωση, μάλιστα, μη αποδοχής του, θα βρεθούν πολλοί να επιρρίψουν στην Ελλάδα την ευθύνη για το αδιέξοδο, με πρώτο-πρώτο το μεροληπτικό Βερολίνο.
Είχαμε προβλέψει αυτή την εξέλιξη, από το καλοκαίρι – αν θυμάστε – κ. Δένδια. Είχαμε προειδοποιήσει ότι θα εγκλωβιστούμε σε αυτή τη διλημματική θέση, στην οποία σήμερα βρισκόμαστε.
Με μεγάλο προβληματισμό ακούμε και τις επαναλαμβανόμενες πρωθυπουργικές δηλώσεις που προσδιορίζουν ως μοναδική διαφορά μας με την Τουρκία την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών. Όλοι γνωρίζουμε ότι ο όρος θαλάσσιες ζώνες περιλαμβάνει και τα χωρικά ύδατα.
Ρωτάμε, λοιπόν ευθέως, την ελληνική Κυβέρνηση : Υπάρχουν θέματα χωρικών υδάτων που έχετε αποφασίσει να συζητήσετε με την Τουρκία ; Και ποια είναι αυτά ;
Εάν μέχρι στιγμής δεν υπάρχει τέτοιο δεδομένο, το αντιμετωπίζετε ως ενδεχόμενο στην εξέλιξη των πραγμάτων ; Και εάν ναι, Τι σχεδιάζετε να κάνετε στην περίπτωση αυτή ;
Να επισημάνουμε και ένα παράδοξο : Εδώ αποφασίζετε τη σύσταση στο Υπουργείου μιας πληθώρας επιτελικών και στρατηγικών μονάδων. Όμως, στις κρίσιμες συζητήσεις με την Τουρκία η Ελλάδα προσέρχεται με εκπρόσωπο της αποκλειστικής επιλογής του κ. Πρωθυπουργού.
Στην τριμελή ομάδα διαπραγμάτευσης μετέχουν και ο Προϊστάμενος της αρμόδιας μονάδας του Υπουργείου και η Προϊσταμένη του Γραφείου του Γενικού Γραμματέα.
Τα στρατηγικά και επιτελικά σχέδια του Οργανισμού, που καλούμεθα να ψηφίσουμε σήμερα, αποδεικνύεται στην πράξη ότι υπάρχουν μόνο για επικοινωνιακή κατανάλωση !
Καταθέτετε έναν Οργανισμό, που η εκάστοτε πολιτική ηγεσία θα παρακάμπτει ελεύθερα !
Η πολιτική πραγματικότητα έχει την δική της κανονιστική ισχύ. Δεν υπακούει σε σχεδιασμούς επί χάρτου που δεν την λαμβάνουν υπόψη.
Αυτό θα συμβεί και με μια σειρά από διατάξεις του Οργανισμού.
Ας είναι αυτή, τουλάχιστον μια ευκαιρία να αποκατασταθούν πολύχρονες και εξόφθαλμες αδικίες όπως αυτές με τα νοσήλια, τα δίδακτρα, το προσωπικό από το Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης και την άνιση μεταχείριση των Ακολούθων Τύπου.
Ευχαριστώ πολύ
Ολομέλεια
Νομοσχέδιο Υπουργείου Εξωτερικών
«Οργάνωση και λειτουργία Υπουργείου Εξωτερικών, Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού και ρύθμιση θεμάτων διεθνούς αναπτυξιακής συνεργασίας και ανθρωπιστικής βοήθειας».
