| Τελικά πράσινη οικονομία ή πράσινη ρητορεία? Γιατί όπως διαπιστώνουμε η επίκληση της πράσινης οικονομίας, της πράσινης ανάπτυξης γίνεται από διαφόρους. Άλλους, όπως τους Οικολόγους Πράσινους, τους εξυπηρετεί γιατί βρίσκουν μια ιδεολογική ταυτότητα, αρκούντως επικοινωνιακή, εξαιρετικά φιλική προς τα νέα δεδομένα, ρηξικέλευθη σε σχέση με τις παραδοσιακά προτάγματα άλλων κομμάτων. Παράλληλα όμως και στρεβλή, μόνη, απόλυτα επιμέρους και αποσπασματική. Απογυμνωμένη από τα συνολικά ιδεολογικά χαρακτηριστικά που φορτίζουν τα οικονομικά μοντέλα, αποκομμένη από μια συγκεκριμένη πρόταση εξουσίας και αποσυνδεδεμένη από οριζόντιες και κάθετες δράσεις σε όλους τους τομείς της ελληνικής οικονομίας. Άλλους, όπως τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ, τους εξυπηρετεί γιατί έχουν βρει το καταλληλότερο άλλοθι για να προωθήσουν μεθοδεύσεις, πρακτικές, ακόμη και νομοθετήματα που επί της ουσίας στρέφονται εναντίον της αειφορίας και καθηλώνουν την ανάπτυξη. "Πράσινη αντιπαροχή" θα το ονόμαζαν κάποιες άλλες δεκαετίες. Η σχέση του ΠΑΣΟΚ με την πράσινη οικονομία είναι μια σχέση άλλη. Θα τολμούσα να πω ότι συνιστά την εισαγωγή ενός νέου μανιφέστου, ενός νέου θεωρητικού οδηγού που σχετίζεται άρρηκτα με την πολιτική πράξη, με την αντιμετώπιση της κρίσης, με τη δημιουργία ενός οικονομικού μοντέλου που εγγυάται τη βιωσιμότητα, την ευημερία της κοινωνίας και την ανάπτυξη. Εάν το 1981 το πολιτικό σύνθημα της Αλλαγής συμπύκνωνε πρακτικά τον εκδημοκρατισμό της ελληνικής κοινωνίας και τα πρώτα βήματα σοσιαλιστικού μετασχηματισμού, το 2009 συμπυκνώνει την ποιότητα της δημοκρατίας και τον αναγκαίο σοσιαλιστικό μετασχηματισμό, μέσω της πράσινης οικονομίας. Ουσιαστικά δηλαδή αποτυπώνει μια επαναστατική λογική τηρουμένων πάντα των συγκυριών και λαμβανομένων υπόψη των νέων αναγκών. Σε μια τέτοια επαναστατική λογική ο Αθλητισμός μπορεί και πρέπει να είναι πρωτοπόρος, μπορεί και πρέπει να δεσμευθεί στην απαρέγκλιτη τήρηση του πρωτοκόλλου του Κιότο. Μπορεί, γιατί ο αθλητισμός φέρει ως εγγενή συστατικά του όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που έχουν ως κέντρο τον άνθρωπο, την πρόοδο, την ποιότητα ζωής και ταυτόχρονα αντιτίθενται στην αδράνεια, την απαισιοδοξία και τον ωχαδερφισμό. Πρέπει, γιατί ο αθλητισμός αποτελεί την πλέον μαζική έκφραση και ως εκ τούτου οποιαδήποτε αλλαγή, θα πρέπει να περάσει και μέσα από το σώμα του, μέσα από το σώμα των εκατομμυρίων ανθρώπων που εκφράζονται δια αυτού, ασχολούνται με αυτόν και άρα διαπαιδαγωγούνται από αυτόν. Και για μη συνεχίσω με περαιτέρω θεωρητικολογία περί πράσινης ανάπτυξης και αθλητισμού, θα εξειδικεύσω σε ερωτήματα, διαπιστώσεις, επεξεργασίες και θέσεις σαφείς, συγκεκριμένες, εφαρμόσιμες. Ποιό είναι το πάγιο περιεχόμενο του αθλητισμού; Είναι οι αθλητικές υποδομές και η ανθρώπινη δράση. Η Πράσινη ανάπτυξη λοιπόν στον αθλητισμό καταρχήν διασυνδέεται με τις αθλητικές υποδομές. Μέχρι στιγμής η μόνη διασύνδεση που έχει επιχειρηθεί είναι παρωδία, επικίνδυνη παρωδία, καθώς εννοεί κάποια παρτέρια, κάποια δεντράκια και γκαζόν εκατέρωθεν των αθλητικών εγκαταστάσεων. Η δική μας επεξεργασία βασίζεται σε δύο θεμελιώδη αξιώματα. Το πρώτο αφορά στις κατασκευές, όπου η θέση μας είναι ότι δεν μπορείς να είσαι περήφανος γιατί έχτισες ένα ξύλινο σπίτι, ενώ έχεις αφανίσει μισό στρέμμα δάσος για να το φτιάξεις. Αυτό πρακτικά τί σημαίνει για τις κατασκευές αθλητικών υποδομών. Δε νοείται πράσινη ανάπτυξη, με μόνο στόχο μια κατασκευή που θα είναι συμβατή με το περιβάλλον. Πάμε πολλά βήματα νωρίτερα. Ξεκινάμε από τη χωροθέτηση, η οποία είναι το πρώτο στάδιο της πράσινης ανάπτυξης. Χωροθετούμε το έργο με κριτήρια να διασφαλίσουμε τη μικρότερη παρέμβαση στο περιβάλλον ( π.χ σε σημεία που δε χρειάζεται τεράστιος όγκος χωματουργικών εργασιών ), να αποφύγουμε να αναπτύσσεται πλησίον σε οικολογικά ευαίσθητες περιοχές και απολύτως επιλέγουμε τον προσανατολισμό του κατά τέτοιο τρόπο ώστε να ευνοείται όσο το δυνατόν περισσότερο ο φυσικός αερισμός και κλιματισμός του έργου. Το επόμενο βήμα είναι το στάδιο της κατασκευής του έργου, αλλά και των παρελκόμενων έργων, το εργοταξιακό στάδιο δηλαδή. Στο στάδιο αυτό πράσινη ανάπτυξη σημαίνει ελεγχόμενη διαχείριση των ρύπων και των απορριμάτων που παράγει ένα εργοτάξιο. Αυτό εφαρμόζεται με την ορθολογική αποθήκευση και εκκαθάριση των μπαζών, με τη χρήση μηχανημάτων που τηρούν τις προδιαγραφές στις εκπομπές θορύβων και ρύπων και με τη χρήση υλών που διαθέτουν τη φυσική δυνατότητα επανάχρησης των υπολειμμάτων τους. Ταυτόχρονα δίνουμε προτεραιότητα στη χρήση ντόπιων υλικών για να αποφύγουμε αφενός την κατανάλωση ενέργειας από τη μεταφορά των υλικών, αφετέρου να ενισχύσουμε την ντόπια οικονομία. Και περνάμε στο τελικό στάδιο της κατασκευής του έργου που ορίζει τις αυστηρές προδιαγραφές του. Εδώ απαρέγκλιτα επιλέγουμε εγκαταστάσεις που εξοικονομούν ενέργεια, με χρήση βιοκλιματικών συστημάτων, με αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού, εγκαταστάσεις που καταργούν την εκπομπή τοξικών προιόντων και εξοπλισμό χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης. Η δε χρήση φωτοβολταικών συστημάτων, ιδιαίτερα στις αθλητικές κατασκευές που είναι μεγάλες κατασκευές, κρίνεται απαραίτητη καθώς εάν τα φωτοβολταϊκά εκτεθούν στην ηλιακή ακτινοβολία μετατρέπουν ένα 5-17% της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική. Όσο για τους υπαίθριους αθλητικούς χώρους το συνολικό εκμεταλλεύσιμο αιολικό δυναμικό της Ελλάδας μπορεί να καλύψει ένα μεγάλο μέρος των ηλεκτρικών αναγκών τους. Για τον περιβάλλοντα χώρο πέραν των ελεύθερων χώρων για τους οποίους επιλέγουμε πράσινο, που φύεται στην ευρύτερη περιοχή, ο μέγιστος στόχος είναι η δημιουργία δικτύων πρόσβασης για το κοινό φιλικών προς το περιβάλλον, όπως η κατασκευή ποδηλατοδρόμων και πεζοδρόμων ανάμεσα στις εγκαταστάσεις. Το δεύτερο αξίωμά μας αφορά τις ανθρώπινες δράσεις, όπου η θέση μας είναι ότι χωρίς τη συμμετοχή και την εκπαίδευση του ανθρώπινου παράγοντα, με λίγα λόγια των φιλάθλων, των αθλητικών αποστολών, των εθελοντών, πράσινη ανάπτυξη δε νοείται. Και μάλιστα όχι απλώς δε νοείται, αλλά υπονομεύεται κιόλας. Αν σκεφτούμε το εξής απλό παράδειγμα : στη χώρα μας πετάμε ετησίως, κατά πηγές του BBC, 1 δισεκατομμύριο πλαστικά μπουκάλια νερού και 1 δισεκατομμύριο μπουκάλια αναψυκτικών. Αν τοποθετήσουμε τα άδεια μπουκάλια νερού το ένα δίπλα στο άλλο, καλύπτουμε την απόσταση Γης-Σελήνης κατά 80%. Αυτό το παράδειγμα στην κλίμακα ενός μεγάλου αθλητικού γεγονότος ( Ολυμπιακοί, Μεσογειακοί, μεγάλες ποδοσφαιρικές συναντήσεις κτλ. ) είναι αρκετό για να αντιληφθούμε τη σημαντικότητα του ανθρώπινου παράγοντα. Και ο ανθρώπινος παράγοντας είναι τεράστιος εάν σκεφτεί κανείς ότι ξεκινά από τον τρόπο που θα μετακινηθεί το πλήθος προς και από τα στάδια, από τον τρόπο που θα μεταφερθούν οι προμήθειες, έως τα χιλιάδες πλαστικά που θα χρησιμοποιήσει αυτό το πλήθος, έως τη σίτιση των αθλητών, έως τις στολές των εθελοντών και των αθλητικών αποστολών. Το σημείο αυτό είναι και το δυσκολότερο, καθώς δεν ακουμπάει μόνον στις θεσμικές παρεμβάσεις της πολιτείας, αλλά κυρίως στη δημιουργία οικολογικής συνείδησης σε όλους τους συμμετέχοντες. Και το ερώτημα που προκύπτει είναι καλά όλα αυτά, αλλά κατά πόσο είναι εφικτά; Και η ερώτηση μπορεί να γίνει και πολύ πιο σκληρή : Καλά μια πολιτεία που δεν μπόρεσε να προστατεύσει ό,τι είχε, μπορεί να προστατεύσει ό,τι θα δημιουργήσει; Καλά ένας πολίτης που πετάει στον κάδο της ανακύκλωσης κονσέρβες και αποφάγια θα απορρίψει το πλαστικό μπουκάλι, ή το αυτοκίνητό του για να φτάσει έως το γήπεδο; Η απάντηση είναι ΝΑΙ. Και το ΝΑΙ δεν είναι πολιτικάντικο, δεν είναι ουτοπικό. Είναι επαναστατικό. Και εξηγούμαι πολιτικάντικο δεν είναι καθώς γνωρίζουμε τον τρόπο, διαθέτουμε ένα πλούσιο και επεξεργασμένο θεωρητικό οδηγό. Άρα θα κριθούμε στο επίπεδο της πολιτικής βούλησης. Ουτοπικό δεν είναι γιατί έχουμε μηχανισμούς, έχουμε θεσμικό πλαίσιο, έχουμε σχέδιο σύνταξης οδηγιών, ακόμη και για τον έλεγχο της ενεργειακής κατανάλωσης των υπαρχόντων εγκαταστάσεων ανάλογα με το είδος και το μέγεθός τους. Επαναστατικό είναι. Και είναι επαναστατικό για πολλούς λόγους, και όλοι οι λόγοι είναι λόγοι κέρδους για την οικονομία, για την ανάπτυξη, για το περιβάλλον, για την έρευνα, για τον άνθρωπο. Ως προς την οικονομία και την ανάπτυξη " πράσινος αθλητισμός " σημαίνει επενδύσεις και νέες θέσεις εργασίας σε τομείς που είναι το μέλλον της χώρας μας, από τις κατασκευές μέχρι τις μεταφορές, την καθαρή ενέργεια, τις νέες τεχνολογίες. Η Ελλάδα, κοιτίδα του αθλητισμού, αλλά και προικισμένη με τον ήλιο και τον αέρα, μπορεί να γίνει η πρώτη χώρα που πιλοτικά και βαθμιαία, θα αναπτύξει όλο το δίκτυο του πράσινου αθλητισμού. Και για να το πω πολύ απλά όταν στην Ευρώπη οι αυτοκινητοβιομηχανίες προσαρμόζονται σε πιο πράσινες, εμείς μπορούμε να κάνουμε το άλμα και να περάσουμε στη δημιουργία μιας πρότυπης πράσινης αθλητικής βιομηχανίας, αντί να έχουμε το λυπηρό φαινόμενο να κλείνουν και οι δύο τελευταίες αθλητικές βιομηχανίες της χώρας μας. Ως προς το περιβάλλον, πράσινος αθλητισμός σημαίνει όχι απλή διαχείριση κατασκευών και αθλητικών δράσεων, αλλά ενδεικτικά αναφέρω ανάδειξη του παραλιακού μετώπου της Αττικής, ανάδειξη των βράχων της Καλύμνου, που αποτελεί το πιο ενδιαφέρον φυσικό αναρριχητικό κέντρο της Ευρώπης, ανάδειξη της Κάρλας ως το σημαντικότερο υδροβιότοπο της Θεσσαλίας αλλά και ως σύγχρονο κωπηλατοδρόμιο. Ως προς την έρευνα και την εφαρμογή, πράσινη οικονομία και αθλητισμός, συνδέονται άρρηκτα, αφού ο συνολικός στόχος που θέτει το ΠΑΣΟΚ ώστε σε μια πενταετία να διπλασιάσουμε την παροχή σε ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, πόλος άμεσης εφαρμογής να είναι τα αθλητικά έργα που θα κατασκευασθούν μέσα σε αυτήν την πενταετία. Και τέλος οι άνθρωποι. Αρνούμαι να υιοθετήσω αντιδραστικές θεωρίες του τύπου ο άνθρωπος είναι ον πολεμοχαρές, ον που επιλέγει το νόμο της ζούγκλας, ον γεννημένο για να κοιτάζει την πάρτη του. Ο άνθρωπος είναι ικανός για τα καλύτερα και τα πιο μεγαλειώδη, όπως να δώσει τη ζωή του για την ελευθερία, αλλά και για τα χειρότερα, όπως να πάρει τη ζωή κάποιου που αγωνίζεται για την ελευθερία. Στη βάση αυτή ο άνθρωπος, ο Έλληνας και η Ελληνίδα θα είναι καταστροφικοί απέναντι στο περιβάλλον και αυτοκαταστροφικοί όσο η παιδεία, η ενημέρωση, η καλλιέργεια οικολογικής συνείδησης θα εξαντλούνται σε επικοινωνιακά έντυπα. Όσο θα έχουν την άποψη ότι το κακό που κάνουν αυτοί στο περιβάλλον είναι πολύ μικρότερο από το κακό που προκαλεί η ανοχή, η παράλειψη ή η σκοπιμότητα του κράτους. Όσο τα Mall, ο Ασωπός και οι πυρκαγιές θα αιτιάζονται ως ασύμμετρες απειλές του κεφαλαίου, της ασυδοσίας και της φύσης. Η Ελλάδα είναι καταδικασμένη πάντα να λειτουργεί στα όρια αυτών των "όσο"; ΟΧΙ. Κατηγορηματικά Όχι. Οι Ελληνες που πραγματοποίησαν το άλμα της δημοκρατίας, το άλμα της προόδου, το άλμα της Ευρώπης, μπορούν να πραγματοποιήσουν και το άλμα της βιώσιμης ανάπτυξης, το άλμα της πράσινης οικονομίας. Αρκούν η αξιοπιστία στο όραμα, η εμπιστοσύνη στην πολιτική του διαχείριση, η συμμετοχή που σημαίνει έλεγχος και κριτική. Δύσκολο ναι. Ανέφικτο όχι. Αναγκαίο για το παρόν και το μέλλον του πλανήτη. |
